Αποκρατικοποίηση των μεταφορών στην Ελλάδα: οι γαλλικές επιχειρήσεις μεταξύ μικρών βημάτων και μεγάλων ελιγμών.

3.7.2010 Jean-Michel Normand – LE MONDE

Η Αθήνα πρέπει να παραχωρήσει τα 49% της  υπερχρεωμένης δημόσιας σιδηροδρομικής εταιρείας ΤΡΑΙΝΟΣΕ, αλλά, προς το παρόν, ούτε οι διαδικασίες ούτε το χρονοδιάγραμμα έχουν καθοριστεί.

Οικονομικά αιμορραγουσα, η Ελλάδα δεν αποτελεί μια χαμένη υπόθεση για τις γαλλικές επιχειρήσεις των δημόσιων μεταφορών. Σ’ αυτό το τομέα όπου συγκεντρώνεται το ουσιαστικό μέρος των αποκρατικοποιήσεων (1 δισεκατομμύριο ευρώ το χρόνο μεταξύ 2011 και 2013) που προγραμματίζονται με τους όρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΔΝΤ στα πλαίσια της βοήθειας των 110 δισεκατομμυρίων ευρώ, οι μεγάλοι ελιγμοί έχουν αρχίσει.

Το πιστοποιεί η επίσκεψη στην Αθήνα τη Πέμπτη 1η Ιουλίου, του Dominique Bussereau, συνοδευόμενος από μια ισχυρή αντιπροσωπεία. Ο αρμόδιος υφυπουργός για τις μεταφορές υπέγραψε με τον Δημήτρη  Ρέππα, ο Έλληνας υπουργός  υποδομών, μεταφορών και δικτύων, μια «στρατηγική συνεργασία στον τομέα των σιδηροδρομικών μεταφορών» που – υποστηρίζει η γαλλική πλευρά- θα μπορούσε να μην είναι αμελητέα λαμβάνοντας υπόψη την προγραμματιζόμενη εκχώρηση του 49% του κεφαλαίου της ΤΡΑΙΝΟΣΕ, η δημόσια σιδηροδρομική εταιρεία που επιβαρύνεται με ένα συσσωρεμένο χρέος 10 δισεκατομμυρίων ευρώ. «Κοιτάζω ψυχρά την πραγματικότητα: εάν η Γαλλία δεν κινητοποιείται, άλλοι, και όχι μόνο Ευρωπαίοι, θα το κάνουν στη θέση της», υποστηρίζει ο κ. Bussereau, ο οποίος θεωρεί ότι, εφεξής, «είναι η σειρά των επιχειρήσεων να απαντήσουν».

Προς το παρόν, αυτές δεν έχουν άλλη επιλογή από το να ασκήσουν την πολιτική των μικρών βημάτων. Την Πέμπτη, ο κ. Ρέππας εγκωμίασε τη «συνεργασία της εξαίρεσης» με τη Γαλλία, αλλά δεν καθόρισε τις διαδικασίες και το χρονοδιάγραμμα του ανοίγματος του κεφαλαίου της ΤΡΑΙΝΟΣΕ. Ο Hervé Le Caignec, υποδιευθυντής  του διεθνούς τμήματος της SNCF (Γαλλικοί  Σιδηρόδρομοι), δηλώνει ότι είναι έτοιμος «να επανοικοδομήσει  γρήγορα ένα αποδοτικό και, προπαντός, κερδοφόρο σιδηροδρομικό σύστημα» αλλά δεν γνωρίζει εάν αναμένεται από την επιχείρησή του «απλές συμβάσεις τεχνικής υποστήριξης ή μια συμμετοχή στο κεφάλαιο».

Πεπεισμένος ότι «οι Έλληνες έχουν μια αληθινή δίψα για αλλαγή», ο Γκίκας Χαρδούβελης, προϊστάμενος οικονομολόγος στην Eurobank, παρατηρεί ότι οι αποκρατικοποιήσεις οι οποίες αναγκάστηκε να δεχτεί η σοσιαλιστική κυβέρνηση που εκλέχτηκε τον Οκτώβριο του 2009  «δεν εμφανίζονται ακόμη στην ημερήσια διάταξη του Δημόσιου». Κατά του ιδίου, «θα πρέπει εντούτοις να εφευρεθούν ευφυή μέσα ώστε οι ιδιωτικές επενδύσεις να πάρουν τη σκυτάλη από μια αποτυχούσα δημόσια διοίκηση». Την Πέμπτη στην Αθήνα, οι οδηγοί των λεωφορείων απεργούσαν: δεν τους είχε καταβληθεί ο μισθός του Ιουνίου.

Για την ώρα, τα προγράμματα που κινητοποιούν τις γαλλικές επιχειρήσεις σχεδιαζονται με διακεκομμένη γραμμή. Καμία ακριβής προθεσμία δεν έχει δοθεί για το μέλλον της γραμμής υψηλης ταχύτητας μεταξύ  Αθήνας και Θεσσαλονίκης βασισμένη στην τεχνολογία των εκκρεμοειδών τρένων της Alstom, που θα επέτρεπε την διατήρηση της υπάρχουσας γραμμής.

Η ίδια ασάφεια υφίσταται για την επέκταση των δύο γραμμών του μετρό της Αθήνας ή για την κατασκευή ενός νέου αερολιμένα στη περιοχή του Ηρακλείου  στη Κρήτη. «Οι αρμόδιοι πολιτικοί βρίσκονται στην ομίχλη και ομολογώ ότι δεν είμαι πολύ ζεστός για αυτά τα μεγάλα προγράμματα που εξάλλου δεν θα επιτρέπουν μεγάλο περιθώριο κέρδους», δηλώνει ο  αντιπρόσωπος ενός γραφείου μελετών. Αντίθετα, η Pascale Grasset, αντιπρόεδρος διαφημίσεων και πωλήσεων της Alstom που ήρθε να ετοιμάσει μια προσφορά για παραγγελία δεκαοχτώ οχημάτων τραμ για την οποία δεν προκηρύχτηκε ακόμα ο διαγωνισμός,  είναι αισιόδοξη. Δηλώνει: «Τα επαγγέλματά μας κινούνται σε αργούς ρυθμούς. Πρέπει κανείς να σκεφτεί το μεθαύριο, ήτοι με ορίζοντα τριών ή πέντε ετών », λέει.

Η επιφύλαξη της Αθήνας, εντούτοις, περιέχει ίσως τακτικούς ελιγμούς. Ενώ η κυβέρνηση καθυστέρησε την απελευθέρωση των στοιχημάτων on line πεπεισμένη ότι οι προσφορές θα ανεβούν και άλλο, οι αρχές δεν χάνουν ευκαιρία να διαφημίζουν το ενδιαφέρον των ξένων επενδυτών.

Οι τελευταίες εβδομάδες, επίσημες αντιπροσωπείες από τη Λιβύη, το Κατάρ και τη Τουρκία ήρθαν διαδοχικά στην ελληνική πρωτεύουσα. Ήρθαν δύο από τη Κίνα, μάλιστα, να προαγάγουν την εταιρεία Cosco. Ο γίγαντας των μεταφορών αυτός, που ήδη έχει βάλει πόδι στο λιμάνι του Πειραιά, γνωστοποίησε ότι ενδιαφέρεται και αυτός για την αποκρατικοποίηση των σιδηροδρόμων.

Μετάφραση από τα γαλλικά από C.H. για το Ινφογνώμων Πολιτικά.

Privatisation des transports en Grèce : les entreprises françaises entre petits pas et grandes manœuvres

Article paru dans l'édition du 03.07.10

Athènes doit céder 49 % de la compagnie ferroviaire publique Trainose, lourdement endettée, mais, pour l'instant, ni les modalités ni le calendrier n'ont été précisés

Financièrement exsangue, la Grèce est loin de constituer une cause perdue pour les entreprises françaises de transport public. Dans ce secteur où se concentre l'essentiel des privatisations (1 milliard d'euros par an entre 2011 et 2013) programmées à la demande de l'Union européenne et du Fonds monétaire international (FMI) dans le cadre d'une aide de 110 milliards d'euros, les grandes manœuvres ont commencé.

En témoigne la visite, jeudi 1er juillet, à Athènes de Dominique Bussereau, accompagné d'une forte délégation. Le secrétaire d'Etat aux transports a signé avec Dimitrios Reppas, le ministre grec des infrastructures, des transports et des réseaux, un « partenariat stratégique dans le domaine des transports ferroviaires », qui, assure-t-on côté français, pourrait ne pas être anodin compte tenu de la cession programmée de 49 % du capital de Trainose, la compagnie ferroviaire publique lestée par un endettement cumulé de 10 milliards d'euros. « Je regarde froidement la réalité : si la France ne se mobilise pas, d'autres et pas seulement des Européens, l e feront à sa place », argumente M. Bussereau, qui considère que, désormais, « c'est aux entreprises de répondre ».

Pour l'instant, celles-ci n'ont d'autre choix que de pratiquer la politique des petits pas. Jeudi, M. Reppas a vanté la « collaboration d'exception » avec la France, mais il n'a pas précisé les modalités et le calendrier de l'ouverture du capital de Trainose. Hervé Le Caignec, directeur adjoint du département international de la SNCF, se dit « prêt à reconstruire rapidement un système ferroviaire performant et, surtout, rentable » mais ignore si l'on attend de son entreprise « de simples contrats d'assistance technique ou une entrée dans le capital ».

Convaincu que « les Grecs ont une vraie soif de changement », Gikas Hardouvelis, économiste en chef à l'Eurobank, observe que les privatisations dont le gouvernement socialiste élu en octobre 2009 a dû accepter le principe « ne figurent pas encore dans l'agenda des pouvoirs publics ». Selon lui, « il faudra pourtant inventer des moyens intelligents pour que l'investissement privé prenne la relève d'une dépense publique défaillante ». Jeudi, à Athènes, les conducteurs de bus étaient en grève : leur salaire de juin n'avait pas été versé.

A l'heure actuelle, les projets qui mobilisent les entreprises françaises s'inscrivent en pointillé. Aucune échéance précise n'a été avancée pour l'avenir de la ligne à grande vitesse entre Athènes et Thessalonique basée sur la technologie des trains pendulaires d'Alstom, ce qui permettrait de conserver la voie actuelle.

Idem pour le prolongement de deux lignes de métro à Athènes ou la réalisation d'un nouvel aéroport près d'Héraklion, en Crète. « Les responsables politiques sont dans le brouillard et j'avoue ne pas être très proactif sur ces grands projets qui, en outre, ne permettront pas de dégager beaucoup de marge », reconnaît le représentant d'un bureau d'études. Au contraire, Pascale Grasset, vice-présidente marketing et ventes d'Alstom venue pour préparer une commande de dix-huit tramways dont l'appel d'offres n'a pas encore été lancé, veut y croire. « Nos métiers s'inscrivent sur des rythmes lents ; il faut penser à après-demain, c'est-à-dire dans trois ou cinq ans », dit-elle.

La prudence d'Athènes, cependant, n'est peut-être pas exempte de considérations tactiques. Alors que la libéralisation des paris en ligne a été retardée par le gouvernement, persuadé que les enchères vont encore monter, les autorités ne perdent aucune occasion de mettre en exergue l'intérêt dont témoignent les investisseurs étrangers.

Ces dernières semaines, des délégations officielles venant de Libye, du Qatar ou de Turquie se sont succédé dans la capitale grecque. Il en est même venu deux de Chine, pour promouvoir la société Cosco. Ce géant des transports qui a pris pied sur le port du Pirée a fait savoir tout l'intérêt qu'il portait, lui aussi, à la privatisation des chemins de fer.

Jean-Michel Normand