Ο Τουρκικός «Οργανισμός» Τουρισμού.

| 07.10.10 |

Αυτή τη φορά δεν έγινε καμία συζήτηση ούτε καν στη σκιά μιας πολεμικής. Εκτός από μερικές μεμονωμένες ατομικές εξαιρέσεις, όλοι οι Αρμένιοι επέλεξαν να μποϋκοτάρουν την λειτουργία που επέτρεψε η τουρκική εξουσία στο νησί Aghtamar της λίμνης Βαν, κοιτίδα της αρχαίας Αρμενίας, σε ένα από τα γνησιότερα κοσμήματα της αρμενικής αρχιτεκτονικής.. Θα πρέπει να πούμε ότι τα νήματα αυτής της επιχείρησης -  προπαγάνδας ήταν τόσο βαθειά όσο τα θεμέλια ενός καθεδρικού ναού. Είναι μια προσπάθεια της τούρκικης κυβέρνησης  να προβάλει παγκοσμίως  την εικόνα μιας αναδυόμενης ανοχής προς τους Αρμένιους, με προφανή στόχο την ενίσχυση του φακέλου της για την προσχώρηση της στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτός ο φάκελος πάσχει βαριά όσον αφορά τη κατάσταση των ανθρωπίνων και μειονοτικών δικαιωμάτων  στη χώρα. Δεν θα επιχειρήσουμε εδώ να συντάξουμε το κατάλογο των παραβιάσεων. Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι οι τουρκικές ισλαμικές αρχές επιχειρούν τα τελευταία χρόνια να διαφοροποιήσουν τις ορέξεις τους, κοιτάζοντας προς την Ασία ή τη Μέση Ανατολή όπου το χόρτο τους φαίνεται περισσότερο "πράσινο", δεν έχουν εγκαταλείψει τις βλέψεις τους προς την Ευρώπη. Και στην προοπτική αυτή, οι Βρυξέλλες αξίζουν τουλάχιστον μια λειτουργία.

Όλα αυτά θα ήταν περισσότερο για γέλιο , αν η εκμετάλλευση της απελπισίας των πιστών και της νοσταλγίας των Αρμενίων δεν μαρτυρούσε τον απίστευτο κυνισμό της τουρκικής εξουσίας. Ιδού πράγματι ένα Κράτος που ενώ κουβαλάει τις σκοτεινότερες πράξεις κατά των Αρμενίων (περισσότερο απο 1,5 εκατομμύριο θύματα και 2.000 καταστραμμένες εκκλησίες), φαντάζεται ότι  μπορεί να κερδίσει την φήμη ανοχής με τέτοια χονδροειδή τεχνάσματα. Το τουρκικό Κράτος πιστεύει στα θαύματα. Ωστόσο, αυτή η πρωτοβουλία αντί να παρουσιάσει  την ανοχή των σημερινών αρχών, δεν κάνει τίποτα άλλο από  να τονίσει την αλαζονεία τους. Πώς αλλιώς  θα μπορούσε  να χαρακτηριστεί αυτή η στάση;  η παραχώρηση δηλαδή  άδειας μία φορά το χρόνο στους Αρμενίους να προσεύχονται σε ένα από τους ιερότερους θρησκευτικούς τόπους τους, που τοποθετείται επιπλέον στη καρδιά της ιστορικής πρωτεύουσας τους; Είναι αλήθεια, ότι έπειτα από έναν αιώνα απαγόρευσης, μια ευρύτερη προσπάθεια παραχωρήσεων θα μπορούσε να προκαλέσει ίλιγγο. Κανένας δεν βιάζεται, το είχαμε καταλάβει.

Η νοοτροπία αυτή,  να θεωρείται η ιστορία αυτής της χώρας που παραμένει σταμπαρισμένη με την εξάλειψη της χριστιανικής παρουσίας και τη γενοκτονία του 1915 και που δεν έχει παύσει να είναι στη κορυφή της παγκόσμιας επικαιρότητας, σαν κάτι το φυσικό, επιδεικνύει μια σπάνια αναίδεια. Ας το κρίνει κανείς: αυτό το κράτος που σήμερα υπερηφανεύεται ότι  είναι η δέκατη έκτη οικονομική δύναμη στον κόσμο, δεν «μπορούσε» καν να στήσει έναν Σταυρό στη κορυφή αυτής της εκκλησίας για τη τέλεση της λειτουργίας.  Έστησε  επομένως ένα Μουσείο που οι Αρμένιοι κλήθηκαν να επισκεφθούν. Είναι ένα ισχυρό σύμβολο ενός κράτους που δεν έπαψε ποτέ και διαρκώς να υποβιβάζει αυτόν τον λαό σε λείψανο του παρελθόντος  και  δεν πρέπει να μας εκπλήσσει.

Κερασάκι στην τούρτα, αυτή η μηντιατική παράσταση πέφτει  ένα χρόνο μετά την υπογραφή των αρμενο-τουρκικών πρωτόκολλων προσέγγισης, που  όπως γνωρίζουμε, απέτυχε παταγωδώς λόγω των υπεκφυγών της Άγκυρας. Επιλέχτηκε η ημερομηνία αυτή για να υπενθυμίσει στον κόσμο αυτή τη παλινωδία; που είδε την τουρκική εξουσία να θέσει a posteriori συνθήκες για την εφαρμογή ενός εγγράφου στο κάτω μέρος του οποίου είχε βάλει την υπογραφή της λίγες μέρες πριν;  Εν πάση περιπτώσει, η προσπάθεια ταπείνωσης του Βαν τελικά γύρισε μπούμερανγκ. Δεν περιορίστηκαν όλοι  οι κάμεραμαν  στη προβολή της ξενάγησης του τουρκικού «οργανισμού» τουρισμού. Και όλα σχεδόν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ζητούσαν να  μάθουν πώς και υπό ποιες συνθήκες εξαφανίστηκαν αυτοί  που ήταν ικανοί να οικοδομήσουν ένα τέτοιο αριστούργημα σε τέτοιους έρημους τόπους.

ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΤΟΥΚΙΑΣ  ΠΕΡΝΑ ΑΠΌ ΤΗΝ ΑΡΜΕΝΙΑ.

Σαν διδασκαλία αυτού του γεγονότος, θα βγάλει κανείς το συμπέρασμα ότι από δω και στο εξής ότι και να κάνουν οι τουρκικές αρχές γύρω από το αρμενικό ζήτημα, κάποιοι τους περιμένουν στη στροφή. Θα υπάρξει πάντα, σε οποιαδήποτε  περίπτωση ένα Κοινοβούλιο, ένας πολιτικός άνδρας, ένας δημοσιογράφος, ένας απόγονος των επιζώντων, να υπενθυμίσει στη κακή μνήμη τους αυτό το ιδρυτικό έγκλημα, « αυτή την υποδειγματική γενοκτονία,  σχεδόν στραμμένη στο Μέλλον», με τα λόγια του Bernard-Henri Lévy. Και η τουρκική εξουσία θα έπρεπε να προσπαθεί να βγάλει τα συμπεράσματα της από αυτή τη ντε φάκτο κατάσταση ακούγοντάς περισσότερο ορισμένους από αυτούς τους διανοούμενους που εισηγούνται άλλο τρόπο για να γράφεται το μέλλον με τους Αρμενίους. Πιο ανθρώπινο.

Σήμερα η Τουρκία δεν είναι πια μια υπανάπτυκτη χώρα που δεν έχει τα οικονομικά μέσα για να σκεφτεί τα ανθρώπινα δικαιώματα. Εάν οι υλικές συνθήκες ζωής διαδραματίζουν κάποιο ρόλο στη συνείδηση του ανθρώπου, αυτό το κράτος δεν διαθέτει πια δικαιολογία της φτώχειας για την αιτιολόγηση του σκοταδισμού του. Ο νέος  πλούτος θα έπρεπε αντίθετα να της δώσει τα μέσα να φτάσει σε ένα γενικό επίπεδο ανάπτυξης που να μην είναι απλώς και μόνο κοσμικό. Τι στο καλό, αλλιώς, αναμειγνύουν την θρησκεία με τη πολιτική, όπως κάνει το AKP; Εάν ωστόσο αυτός ο γάμος μεταξύ του πνευματικού και του χρονικού χρησιμεύει μόνο για να ταπεινώσουν άλλες θρησκείες, όπως η Άγκυρα επέδειξε εκ νέου, δεν είναι προφανώς σίγουρο  ότι η συνένωση αυτή λειτουργεί υπέρ του τουρκικού φακέλου στους Ευρωπαίους ιθύνοντες, οι οποίοι αντ ' αυτού, θα μπορούσαν δικαιολογημένα να πιστέψουν όλο και περισσότερο ότι το μέλλον της Τουρκίας, όσον αφορά την Ευρώπη τουλάχιστον, περνά μέσω της Αρμενίας.

Ara Toranian, διευθυντής του περιοδικού « Νέα από την Αρμενία».

Μεταφράστηκε από τα γαλλικά από τον Christian για το Ινφογνώμων Πολιτικά.

Point de vue

"L'office" du tourisme turc

LEMONDE.FR | 07.10.10 | 17h55

Pour une fois, il n'y a pas eu débat, ni même l'ombre d'une polémique. A quelques exceptions individuelles près, l'ensemble des Arméniens a choisi de boycotter la messe autorisée par le pouvoir turc sur l'île d'Aghtamar du Lac de Van, berceau de l'Arménie ancestrale, dans l'un des plus purs joyaux de l'architecture arménienne. Il faut dire que les ficelles de cette opération de propagande étaient cette fois-ci grosses comme une cathédrale. Il s'agissait pour le pouvoir turc d'offrir au monde l'image d'une tolérance retrouvée à l'égard des Arméniens, dans le but évident de conforter son dossier d'adhésion à l'Union européenne. Celui-ci pâtit en effet dans son avancée de la situation des droits de l'homme et des minorités dans le pays. On n'en refera pas ici la liste. Or, bien que les autorités islamiques turques tentent depuis quelques années de diversifier leurs appétits, en lorgnant du côté de l'Asie ou du Moyen-Orient où l'herbe leur semble plus "verte", elles n'ont pas pour autant abandonné leurs visées sur l'Europe. Et dans cette perspective, Bruxelles vaut bien une messe.

Tout ceci serait plutôt risible, si cette exploitation de la détresse des croyants et de la nostalgie des Arméniens ne révélait pas, au-delà du "plan com", l'incroyable cynisme du pouvoir turc. Voilà en effet un Etat porteur d'un des plus sombres passifs qui soit à l'égard des Arméniens (plus de 1,5 million de victimes et 2 000 églises détruites), et qui s'imagine pouvoir se refaire une réputation de tolérance avec des artifices aussi grossiers. L'Etat turc croit aux miracles. Car cette initiative, au lieu de souligner la mansuétude des autorités en place, ne fait au contraire qu'illustrer leur arrogance. Comment en effet appeler autrement cette attitude qui consiste à n'octroyer qu'une fois l'an aux Arméniens l'autorisation de prier dans l'un de leurs sanctuaires les plus sacrés, situé de surcroît au cœur de leur capitale historique ? Il est vrai qu'après un siècle d'interdit, accorder davantage pourrait donner le vertige. Rien ne presse, on avait compris.

Cette mentalité, qui s'inscrit naturellement dans l'histoire de ce pays marqué par l'élimination de la présence chrétienne et le génocide de 1915, qui n'en finit pas de défrayer l'actualité, se double de surcroît d'une rare désinvolture. Qu'on en juge : cet état qui se targue d'être aujourd'hui la seizième puissance économique mondiale ne s'est même pas donné les moyens d'installer à temps pour l'événement une croix sur le fait de cette église. C'est donc bel et bien dans un musée que les Arméniens ont été invités à se rendre. Un symbole fort qui n'est pas pour surprendre de la part d'un appareil d'Etat qui n'a eu de cesse de vouloir réduire ce peuple en vestige du passé.

Hostie sur le gâteau, ce show médiatique tombe un an après la signature des protocoles arméno-turcs, qui s'est soldée par la déconfiture que l'on sait, du fait de la pantalonnade d'Ankara. Cette date a-t-elle été choisie pour rappeler au monde cette palinodie, qui a vu le pouvoir turc mettre a posteriori des conditions à l'application d'un document au bas duquel il avait quelques jours auparavant apposer sa signature ? Quoi qu'il en soit, la tentative d'humiliation de Van a fini par se retourner contre les intentions de son auteur. Les cameramans ne se sont pas tous contentés, tant s'en faut, de la visite guidée pour cet "office" du tourisme turc. Et pratiquement tous les médias ont posé la question de savoir comment et dans quelles conditions avaient disparu les gens qui avaient été capables de construire en ces lieux désertés un tel chef-d'œuvre.

L'AVENIR DE LA TURQUIE PASSE PAR L'ARMÉNIE

On tirera comme enseignement de cet événement, que quoi qu'elles fassent désormais sur la question arménienne, les autorités turques sont attendues au tournant. Il y aura toujours, en toute circonstance, un parlement, un homme politique, un journaliste, un descendant des rescapés pour rappeler à leur bon souvenir ce crime fondateur, "ce génocide exemplaire et presque séminal", pour reprendre l'expression de Bernard-Henri Lévy. Et le pouvoir turc serait inspiré de tirer les conséquences de cet état de fait, en écoutant davantage certains de ces intellectuels qui plaident pour une autre façon d'écrire l'avenir avec les Arméniens. Plus humaine.

La Turquie n'est plus aujourd'hui un pays sous-développé qui n'aurait pas les moyens économiques de penser aux droits de l'homme. Si les conditions matérielles d'existence jouent un rôle dans la conscience, cet Etat ne dispose plus de l'excuse de la pauvreté pour justifier son obscurantisme. L'opulence retrouvée devrait au contraire lui donner les moyens d'accéder à un niveau général de développement qui ne soit pas purement profane. A quoi bon, sinon, convoquer la religion en politique, comme le fait l'AKP ? Si en revanche ce mariage entre le spirituel et le temporel ne sert qu'à humilier les autres religions, comme Ankara vient d'en faire une nouvelle démonstration, il n'est décidément pas sûr que cette union-là milite en faveur du dossier turc auprès des édiles européens. Lesquelles pourraient au contraire être de plus en plus fondées à penser qu'en ce qui concerne l'Europe du moins, l'avenir de la Turquie passe par l'Arménie.

Ara Toranian, directeur de Nouvelles d'Arménie Magazine