Η ταχεία και επικείμενη ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ φαίνεται να συνδέεται με την επικαιρότητα, αλλά μόνο εκ πρώτης όψεως. Εν πάση περιπτώσει, μέσω της ρωσικής επιχείρησης στην Ουκρανία εξηγείται και δικαιολογείται η ταχεία ενσωμάτωση της Στοκχόλμης και του Ελσίνκι στο ΝΑΤΟ.
Ωστόσο, είναι αδύνατο να φανταστούμε οποιοδήποτε κίνδυνο που θα
προερχόταν από τους στόχους της ειδικής επιχείρησης για αυτές τις δύο χώρες.
Ένα άλλο ουδέτερο κράτος, η Ουκρανία, δεν θα ελαχιστοποιούσε παρά μόνο τα όρια
της άμεσης αντιπαράθεσης μεταξύ των δυτικών στρατιωτικών οργανώσεων και της
Ρωσίας. Εκείνοι που επιδιώκουν να συνταχθούν κάτω από την ομπρέλα του ΝΑΤΟ όσο
γίνεται πιο σύντομα, αναγκαστικά το καταλαβαίνουν. Ο Φιλανδός πρόεδρος
αναγνωρίζει ανοιχτά ότι η Μόσχα δεν σκοπεύει να επιτεθεί στη χώρα του, αλλά
αυτό δεν έχει αποφασιστική σημασία για αυτόν.
Οι
ρίζες της επιταχυνόμενης ενσωμάτωσης των Σκανδιναβών στη Συμμαχία δεν
βρίσκονται στο νότο αλλά στο βορρά. Βρίσκονται σε μια σημαντική εντατικοποίηση,
από το 2020, της πολιτικοστρατιωτικής επέκτασης στην Αρκτική από την Ουάσιγκτον
και τις Βρυξέλλες. Η περιοχή αυτή θεωρείται μακροπρόθεσμα το κύριο απόθεμα
υδρογονανθράκων και ο τόπος μιας επικείμενης γεωπολιτικής αντιπαράθεσης μεταξύ
των δυνάμεων. Στην Αρκτική, σύμφωνα με τις προβλέψεις, θα αποφασιστεί η μοίρα
της ανθρωπότητας. Οι σύμμαχοι ξεκίνησαν την «αναγνώριση μέσω πυρός», μια
πρεμιέρα μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, τον Μάιο του 2020, όταν τρία αμερικανικά
αντιτορπιλικά Arleigh Burke και η
βρετανική φρεγάτα Kent εισήλθαν
στη Θάλασσα του Μπάρεντς, που μέχρι τότε τα ύδατα διασταυρώνονταν μόνο από τον
ρωσικό στόλο.
Στα μέσα Ιανουαρίου του 2021, το Πεντάγωνο υιοθέτησε τη νέα εκδοχή της στρατηγικής του για την Αρκτική που ονομάζεται Regaining Arctic Dominance (Ανάκτηση της Κυριαρχίας στην Αρκτική). Αυτή η στρατηγική δηλώνει ότι η ομάδα στην Αρκτική απέχει πολύ από την αντιστοίχιση των στόχων και των σχεδίων των Ηνωμένων Πολιτειών. Η Ρωσία και η Κίνα ορίζονται ως οι κύριοι αντίπαλοι σε αυτήν την περιοχή. Υπογραμμίζοντας ειδικότερα την ανάγκη ενίσχυσης της αλληλεπίδρασης μεταξύ των συμμάχων, ο κύκλος των οποίων προβλέπεται σαφώς να διευρυνθεί.
Στις 14 Ιουνίου 2021, οι Βρυξέλλες φιλοξένησαν σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ, όπου, για πρώτη φορά, τα θέματα της Αρκτικής συζητήθηκαν ευρέως και εννοιολογικά. Το έγγραφο που υιοθετήθηκε στη συνάντηση αυτή παρατηρούσε την ανάγκη ενίσχυσης του συντονισμού στο πλαίσιο της πολιτικής της Συμμαχίας για την Αρκτική, την ανάγκη ενίσχυσης της στρατιωτικής ισχύος. Αναγνωρίστηκε περαιτέρω ανάπτυξη μιας λεπτομερούς στρατηγικής του ΝΑΤΟ για την Αρκτική. Υπέθεσε επίσης την πρόθεση συμμετοχής νέων συμμάχων σε αυτή τη δραστηριότητα.
Διαπιστώθηκε επίσης ότι οι σημερινές δυνάμεις του ΝΑΤΟ δεν ήταν
αρκετές για να αντιμετωπίσουν τη Ρωσία και την Κίνα, η οποία την υποστηρίζει,
στην αρκτική ζώνη. Η εφαρμογή της στρατηγικής της Συμμαχίας για την Αρκτική
έρχεται αντιμέτωπη με τους γεωγραφικούς περιορισμούς: τον φυσικό έλεγχο της
Ρωσίας στο μεγαλύτερο μέρος της περιοχής. Αν στα ανατολικά της Διαδρομής της
Βόρειας Θάλασσας οι Αμερικανοί έχουν σχεδιάσει μια σημαντική ενίσχυση της
στρατιωτικής τους παρουσίας στην Αλάσκα και την εντατικοποίηση τέτοιων
ενεργειών από την καναδική πλευρά, προς τα δυτικά παρατηρούν έναν άνοιγμα. Το
εδαφικό δυνητικό της Νορβηγίας δεν αρκεί, τα φυσικά σύνορα είναι σημαντικά στην
Ισλανδία και τη Γροιλανδία. Ήδη από τότε γίνεται σαφές ότι αυτή η πλευρά
πρέπει να ενισχυθεί με τη Σουηδία και τη Φινλανδία.
Το πρόσχημα, προκειμένου να ενταχθούν οι δύο αυτές χώρες,
βρέθηκε στην Ουκρανία, εξαιρετικά αποτελεσματικό από συναισθηματικής
άποψης για να διεγείρει την κοινή γνώμη, ενώ αντίθετα η κυβερνητική ελίτ,
είναι επιφυλακτική με την ιδέα της ένταξης σε στρατιωτικές συμμαχίες. Ήταν επίσης σημαντικό να εξουδετερώσουν τις αντιρρήσεις της Μόσχας.
Ο Δανός Άντερς Φογκ Ράσμουσεν, πρώην Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ (2009-2014) και σύμβουλος του Ουκρανού προέδρου Πέτρο Ποροσένκο (2016-2019), παραδέχθηκε: «Όσον αφορά τη Φινλανδία και τη Σουηδία, νομίζω ότι και οι δύο χώρες έχουν ένα παράθυρο ευκαιρίας να ενταχθούν αυτή τη στιγμή, επειδή ο Πούτιν είναι απασχολημένος αλλού. Δεν μπορεί να κάνει τίποτα γι' αυτό. Όχι λόγω της Ουκρανίας, σύμφωνα με την επίσημη εξήγηση, αλλά επειδή μπορεί να εκμεταλλευτούμε την κατάσταση». Οι ανώτεροι αξιωματούχοι στην εξουσία αποφεύγουν τέτοια ειλικρίνεια στις δηλώσεις τους.
Η
επέκταση του ΝΑΤΟ με την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας, σύμφωνα με την
Ουάσιγκτον και τις Βρυξέλλες, αναμένεται να διευκολύνει την επίτευξη μερικών
υλικοτεχνικών στόχων στο δρόμο προς την επέλαση στην Αρκτική. Αυτά
περιλαμβάνουν μεταξύ των άλλων το πρόβλημα των παγοθραυστικών, το οποίο είναι η
«Αχίλλειος πτέρνα» στη νέα περιφερειακή στρατηγική του Πενταγώνου.
Η Ρωσία
προηγείται των δυτικών ανταγωνιστών της στον αριθμό και την ποιότητα των πλοίων
αυτής της κατηγορίας. Σχεδόν το μόνο αμερικανικό παγοθραυστικό που επιπλέει
σήμερα, το Healy,
μοιάζει με πυγμαίο με φόντο τους Ρωσικούς γίγαντες. Τα αμερικανικά ναυπηγεία
δεν διαθέτουν τις δεξιότητες για να καλύψουν το κενό, συμπεριλαμβανομένης της
προγραμματισμένης καθέλκυσης τριών πολύ βαρέων παγοθραυστικών και τριών μεσαίου
μεγέθους τα επόμενα χρόνια.
Ωστόσο, οι Αμερικανοί ήλπιζαν να επιταχύνουν σημαντικά αυτή τη διαδικασία καταφεύγοντας στη βοήθεια των Φιλανδών, οι οποίοι έχουν τις απαραίτητες βιομηχανικές δυνατότητες και γνώσεις σε αυτόν τον τομέα. Ένα μεγάλο μέρος των σοβιετικών και ρωσικών παγοθραυστικών, για παράδειγμα το Taymyr και το Vaigach, ναυπηγήθηκαν στη Φινλανδία. Ως μέλος του ΝΑΤΟ, αυτή η χώρα θα μπορούσε να αναλάβει την κατασκευή στρατιωτικών παγοθραυστικών. Η «ξαφνική» φιλοδοξία των Φιλανδών να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ μπορεί επίσης να εξηγήσει τον εμπορικό υπολογισμό για ακριβές και μακροπρόθεσμες παραγγελίες από τις Ηνωμένες Πολιτείες για την κατασκευή παγοθραυστικών.
Η προσχώρηση των σκανδιναβικών χωρών στη Συμμαχία ήταν
προκαθορισμένη, αλλά πιθανότατα είχε προγραμματιστεί να γίνει με άλλο τρόπο.
Πρώτα να μπει η Ουκρανία στο ΝΑΤΟ, πιθανώς με τη Γεωργία, και μόνο στη συνέχεια
η Σουηδία και η Φινλανδία. Στο τέλος, όλα θα μπορούσαν να κυλήσουν ομαλά. Οι
ενέργειες της Ρωσίας έχουν σαμποτάρει αυτά τα σχέδια αποκλείοντας τουλάχιστον
το νότιο τμήμα αυτής της προγραμματισμένης εξίσωσης.
Alexandre Lemoine
Μετάφραση: Κριστιάν Ακκυριά
