Που είναι οι γυναίκες;

Yves Simon *  LE MONDE 19.06.10

Σύμφωνα με τον Ινδό Amartya Sen, βραβείο Νόμπελ οικονομίας, εκατό εκατομμύρια γυναίκες απουσιάζουν σήμερα  ανά τον κόσμο! Διαβάσατε καλά!! εκατό εκατομμύρια γυναίκες απουσιάζουν μεταξύ μας. Πού είναι; Εξαφανισμένες, ακρωτηριασμένες, ναρκωμένες με μεθαμφεταμίνες, πεθαμένες από υποσιτισμό από  έλλειψη φροντίδων πριν να φθάσουν στην ηλικία του ενός έτους, ή ακόμη, έφηβες που αφήνονται για να πεθάνουν από μελαγχολία ή από το AIDS παρά να επιζήσουν στα πορνεία της Κίνας και της Ινδίας.

Εκατό εκατομμύρια, είναι παραπάνω από μια μισή φορά του γαλλικού πληθυσμού: μητέρες, αδελφές, νέα κορίτσια που δεν θα κρατήσουμε ποτέ στην αγκαλιά μας για να γνωρίζουν τις λέξεις της αγάπης, της άνεσης, της εμπάθειας. Εκατό εκατομμύρια στόματα και χείλια που δεν θα αγγίξουν ούτε τα μάγουλά μας ούτε τα μέτωπά μας, που δεν θα φιλήσουν ποτέ τους ανθρώπους που θα μπορούσαν να αγαπήσουν, δεν θα ψιθυρίσουν σε κανένα το πόνο τους, τα όνειρα τους, τα ιδανικά τους: στόματα και χείλια κλειστά πριν να έχουν μάθει να μιλήσουν και που θα κρατήσουν για πάντα τη σιωπή των καταραμένων.

Μια ινδική παροιμία λέει: «Να μεγαλώσεις ένα κορίτσι είναι όπως να ποτίσεις τον κήπο του γείτονά σου.» . Με άλλα λόγια, είναι απώλεια χρόνου και χρήματος το να θρέψεις ένα κορίτσι σε μια ήδη φτωχή οικογένεια. «Δεν θέλω να έχω κορίτσι για να ζει τους ίδιους πόνους που έζησα», δηλώνει η Indira, μια Ινδή 25 ετών που ανήκει σε ανώτερη κάστα. « Ο υπερβολικός πόνος σκοτώνει, μια υπερβολικά βία στη καθημερινότητα  ενθαρρύνει τις γυναίκες να αυτό-εξαλειφθούν», γράφει η Manon Loizeau, βραβείο Albert London, στον πρόλογό της ενός βιβλίου που έγινε σε λίγους μήνες παγκόσμιο μπεστ σέλερ, ‘Το μισό του ουρανού‘. Η σκληρότητα του πραγματικού όπως και του ουρανού, ο τίτλος ανακτεί μια παλαιά κινεζική ποιητική καταδίκη: «Η γυναίκα είναι το άλλο μισό του ουρανού», ενώ είναι μέσα σε αυτήν την χώρα ακριβώς, και στους γείτονές της της ανατολικής Ασίας, όπου αυτό το ουράνιο ήμισυ εξαφανίζεται από τους καταλόγους των ληξιαρχείων του κόσμου!

Είναι δύο δημοσιογράφοι της New York Times, Nicholas Kristof και η κινεζική σύζυγός του, Sheryl WuDunn, που μόλις εκδώσαν αυτό το βιβλίο μετά από δέκα χρόνια έρευνας. Πρέπει κανείς να το έχει διαβάσει για να αντιλήφθη το εύρος μιας κοσμικής εξαφάνισης που την βλέπει και την γνωρίζει ο ΟΗΕ και του πλανήτη των ΜΜΕ, σαν να ήταν μια μαύρη τρύπα του χώρου όπου κανένα φως δεν μπορεί να διεισδύσει.

Και όμως, όταν συλλαμβάνεται ένας μόνο κινέζος αποστάτης στη  Σαγκάη ή στο Πεκίνο, κινητοποιούμαστε, διαμαρτύρεται, με το δίκαιο μας, εξ ονόματος των δικαιωμάτων του ανθρώπου και της ελευθερίας της έκφρασης ώστε για να τον απελευθερώσουν. «Όταν είναι εκατό χιλιάδες  κορίτσια που απάγονται και θύματα των δικτύων της πορνείας, αυτό μάλιστα δεν θεωρείται ούτε σαν μια πληροφορία», απαντούν οι συγγραφείς.

Από την άφιξη των ηχογράφων, εκατομμύρια γυναίκες στην Ασία κάνουν έκτρωση όταν γνωρίζουν ότι θα βάλουν στον κόσμο ένα παιδί θηλυκού φύλου. Εξαλειμμένες μόνο από το χρωμοσωμικό γεγονός ότι κατέχουν ένα καταραμένο διπλό Χ, εκατομμύρια μελλοντικές γυναίκες δεν θα δουν την ημέρα. Μπορούμε να το αποκαλέσουμε μια «γυναικτονία»;;

Δεν είναι τυχαίο εάν είναι ο Amartya Sen που έχει λανσάρει αυτή τη ανησυχητική κραυγή και αριθμό των εκατό εκατομμυρίων απόντων. Μέσα στα βιβλία του και ομιλίες, δεν υιοθετεί παρά το θηλυκό όταν για ένα πρόσωπο, είτε άνδρας, είτε γυναίκα. Αυτός ο Βεγγάλης Ινδός ερευνά τρόπους για να επαλειφθούν οι «επανορθώσιμες αδικίες». Και δεν είναι τυχαίο εάν είναι γυναίκες που, στην Ινδία και στη Κίνα, επιδιώκουν να βάλουν τέλος σε αυτές τις «επανορθώσιμες αδικίες», αυτές επιδιώκουν να βρίσκουν τις αγνοούμενες, να πείσουν τις μητέρες, τις οικογένειες, τους δήμους, τα Κράτη, ότι το μέλλον του πλανήτη μας πέρνα από τις γυναίκες.

Εν ολίγοις, ότι αυτές δεν είναι κοινωνικά παράσιτα. «Να μεγαλώνεις έναν άνθρωπο, είναι να μεγαλώνεις ένα άτομο. Να μεγαλώνεις μια γυναίκα, είναι σαν να μεγαλώνεις μια οικογένεια ", προφήτευσε ο Gandhi.

Αλλά οι πνευματικές και κοινωνικές δυστυχίες, δεν είναι οι μόνες αιτίες αυτών των μαζικών εξαφανίσεων, η θρησκεία που διακρίνει τις γυναίκες εδώ και  δεκατέσσερις αιώνες στο μουσουλμανικό κόσμο καρφώνει στο παλούκι, λιθοβολεί, καίει κάθε μέρα, εκατοντάδες νέες γυναίκες. Μέσα μόνο στο Πακιστάν, τα τελευταία δέκα χρόνια, στις ζευκτές πόλεις Islamabad και Rawalpindi, είναι πέντε χίλιες γυναίκες και κορίτσια δικασμένες ένοχες για ανυπακοή έχουν ψεκαστεί με κηροζίνη, με οξέα, και καμένες από τα μέλη της οικογένειάς τους ή από τα πεθερικά τους!

Η Benazir Bhutto εκεί δολοφονήθηκε, η Taslima Nasreen (στο Μπανγκλαντές) και η Shirin Ebadi (στο Ιράν), βραβείο Νόμπελ ειρήνης, ζουν σε εξορία.  «Η πλειοψηφία των κατοίκων της κόλασης θα είναι γυναίκες, που βλαστημούν  υπερβολικά και είναι αχάριστες προς τους συζύγους τους», αναφέρει ο Muhammad Imran, στον επίλογο του βιβλίου της Manon Loizea.

Είναι μακρύς ο κατάλογος των βιαιοτήτων κατά του άλλου μισού του ουρανού: σύγχρονη σκλαβιά στην Ασία, τη Μέση Ανατολή όπως και στη Δύση, χτυπημένες γυναίκες (μια νεκρή κάθε δύο μέρες σε Γαλλία), διάκριση στη πρόσληψη εργασίας, ενοχική απουσία μέσα στη πλειοψηφία των ευρωπαϊκών κοινοβουλίων, των θέσεων οικονομικής απόφασης στα κράτη και στις επιχειρήσεις… Μια άλλη μάστιγα τις χτυπά, το AIDS που έγινε πρώτη αιτία  θνησιμότητας των γυναικών στις περισσότερες χώρες της Αφρικής.

Ακόμα και αν καταλαμβάνουν ορατές θέσεις στις τηλεοπτικές μας οθόνες, στη Δύση, οι γυναίκες δεν πεθαίνουν κατά πρώτο λόγο επειδή είναι γυναίκες, υποφέρουν όμως σε λιγότερο φωτεινούς κόσμους, να είναι μόνο σκιές, αντικαταστάτριες, όντα δευτέρας κατηγορίας. «Η γυναίκα είναι το μέλλον του ανθρώπου», τραγούδησε ο Aragon.  Μόνο μια μακριά πορεία της ανθρωπότητας θα μπορέσει να φτάσει, ίσως  μια ημέρα, να συμπέσει το Πραγματικό με τη Ποίηση.

*Μυθιστοριογράφος και μουσικοσυνθέτης. Έχει λάβει το βραβείο Médicis για το βιβλίο «Η έκπτωση των συναισθημάτων» και το μεγάλο βραβείο τραγουδιού της γαλλικής ακαδημίας για το δισκογραφικό του έργου. Τελευταίο μυθιστόρημα: «Θα ήθελα τόσο να επιστρέψω» (2007). Τελευταίο CD: «Ψιθυρισμοί» (Barclay/Universal, 2007)

Yves Simon («Τα Χρονικά»)

 

Où sont les femmes ?

LE MONDE | 19.06.10

Selon l'Indien Amartya Sen, Prix Nobel d'économie, manquent aujourd'hui à l'appel cent millions de femmes de par le monde ! Vous avez bien lu : cent millions de femmes manquantes parmi nous. Où sont-elles ? Disparues, mutilées, droguées à la méthamphétamine, mortes de malnutrition et de manque de soins avant d'avoir atteint l'âge d'un an, ou encore, adolescentes se résignant à mourir de mélancolie ou du sida plutôt que de survivre dans les bordels de la Chine et de l'Inde.

Cent millions, c'est plus d'une fois et demie la population française : des mères, des soeurs, des jeunes filles que nous ne tiendrons jamais dans nos bras afin qu'elles connaissent les mots de l'amour, du réconfort, de l'empathie. Cent millions de bouches et de lèvres qui n'effleureront ni nos joues ni nos fronts, qui n'embrasseront jamais les êtres qu'elles auraient pu aimer, ne chuchoteront à personne les mots de leur souffrance, de leurs rêves, de leurs idéaux : des bouches et des lèvres murées avant d'avoir appris à parler et qui garderont à jamais le silence des damnées.

Un proverbe indien dit : "Elever une fille, c'est comme arroser le jardin de son voisin." Autrement dit, c'est une perte de temps et d'argent que de nourrir une fillette dans une famille déjà percluse de pauvreté. "Je ne veux pas avoir de fille pour qu'elle vive les mêmes souffrances que moi", dit Indira, une Indienne de 25 ans d'une caste supérieure. "Trop de douleur tue, trop de violence au quotidien qui encourage les femmes à s'éliminer elles-mêmes", écrit Manon Loizeau, prix Albert Londres, dans sa préface d'un livre devenu en quelques mois un best-seller mondial La Moitié du ciel (Les Arènes, 200 p., 22 euros). Cruauté du réel comme du ciel, le titre reprend une vieille sentence poétique chinoise : "La femme est l'autre moitié du ciel", alors que c'est dans ce pays justement, et chez ses voisins de l'Asie orientale, que cette moitié céleste disparaît le plus sur la liste des états civils du monde !

Ce sont deux journalistes du New York Times, Nicholas Kristof et son épouse chinoise, Sheryl WuDunn, qui viennent de publier ce livre après dix ans d'enquête. Il faut l'avoir lu pour connaître l'ampleur d'une disparition cosmique se passant au vu et au su de l'ONU et de la planète médiatique comme si là était un trou noir de l'espace qu'aucune lumière ne peut pénétrer. Pourtant, lorsqu'un seul dissident chinois est arrêté à Shanghaï ou à Pékin, nous nous mobilisons, pétitionnons, à juste raison, au nom des droits de l'homme et de la liberté d'expression afin de le faire libérer. "Quand ce sont cent mille filles qui sont kidnappées et victimes des réseaux de prostitution, cela n'est même pas considéré comme une information", répliquent les auteurs.

Depuis l'arrivée de l'échographie, des millions de femmes en Asie avortent lorsqu'elles savent qu'elles vont mettre au monde un enfant de sexe féminin. Eliminées par le seul fait chromosomique qu'elles possèdent un double X infamant, des millions de futures femmes ne verront pas le jour. Peut-on appeler cela un gynécide ?

Ce n'est pas un hasard si c'est Amartya Sen qui a lancé ce cri et ce chiffre alarmants de cent millions d'absentes. Dans ses livres et ses discours, il n'emploie que le féminin lorsqu'il parle d'une personne, qu'elle soit un homme ou une femme. Cet Indien bengali cherche à savoir comment procéder pour éliminer les "injustices réparables". Ce n'est toujours pas un hasard si ce sont des femmes qui, en Inde et en Chine, cherchent à mettre fin à ces "injustices réparables", elles se sont mises à rechercher les disparues, à convaincre les mères, les familles, les municipalités, les Etats, que l'avenir de notre planète passait par les femmes. Bref, que celles-ci ne sont pas des parasites sociaux. "Eduquer un homme, c'est éduquer un individu. Eduquer une femme, c'est éduquer une famille", prophétisait Gandhi.

Mais les misères, intellectuelle et sociale, ne sont pas les seules causes de ces disparitions de masse, la religion qui discrimine les femmes depuis quatorze siècles dans le monde musulman cloue au pilori, lapide, brûle, chaque jour, des centaines de jeunes femmes. Dans le seul Pakistan, durant ces dix dernières années, dans les villes jumelles d'Islamabad et de Rawalpindi, ce sont cinq mille femmes et filles jugées coupables de désobéissance qui ont été aspergées de kérosène, d'acide, puis immolées par les membres de leur famille ou de leur belle-famille ! Benazir Bhutto y fut assassinée, Taslima Nasreen (Bangladesh) et Shirin Ebadi (Iran), Prix Nobel de la paix, vivent en exil. "La majorité des occupants de l'enfer seront des femmes, qui jurent trop et sont ingrates envers leurs époux", a éructé Muhammad Imran, cité en exergue du livre de Manon Loizeau.

Elle est longue la liste des exactions commises envers l'autre moitié du ciel : esclavage moderne en Asie, au Moyen-Orient comme en Occident, femmes battues (une morte chaque deux jours en France), discrimination à l'embauche, absence coupable dans la plupart des parlements européens, des postes de décision économique... Un autre fléau les frappe, le sida devenu première cause de mortalité des femmes dans une majorité des pays d'Afrique, Même si elles occupent nombre de places visibles sur nos écrans télé, en Occident, les femmes ne meurent pas en premier lieu d'être femmes, elles souffrent, dans des mondes moins lumineux, de n'être que des ombres, des doublures, des êtres de second rang. "La femme est l'avenir de l'homme", a chanté Aragon. Seule une longue marche de l'humanité pourra parvenir, un jour peut-être, à faire coïncider Réel et Poésie.

---

Romancier et auteur-compositeur. A reçu le prix Médicis pour "La Dérive des sentiments" et le Grand Prix Chanson de l'Académie française pour son oeuvre discographique. Dernier roman : "Je voudrais tant revenir" (Seuil, 2007). Dernier CD : "Rumeurs" (Barclay/Universal, 2007)

Yves Simon (Chronique)

Article paru dans l'édition du 20.06.10