Αφουγκραστείτε τους
πολεμικούς ρούνους
του Αλασταίρ Κρόουκ.
Η πολιτική του Πούτιν για τον καθαρισμό των στάβλων του Αυγεία
του «αρπακτικού δυτικού κεφαλαίου» είναι η μουσική στα αυτιά του
παγκόσμιου Νότου.
Φυσικά, η σύγκρουση, για όλες τις προθέσεις και σκοπούς, έχει
διευθετηθεί – αλλά απέχει πολύ από το να έχει τελειώσει. Είναι σαφές ότι η
Ρωσία θα επικρατήσει στον στρατιωτικό πόλεμο – και στον πολιτικό πόλεμο επίσης
– πράγμα που σημαίνει ότι όλα όσα θα προκύπτουν στην Ουκρανία μόλις τελειώσει η
στρατιωτική δράση θα υπαγορεύονται από τη Μόσχα.
Είναι σαφές ότι, αφενός, το καθεστώς του Κιέβου θα κατέρρεε εάν
πειθαρχούσε στους όρους της Μόσχα, και αφ ετέρου, θα κατέρρεε ολόκληρη η δυτική
ατζέντα πίσω από το πραξικόπημα του Μαϊντάν το 2014. (Αυτός είναι ο λόγος για
τον οποίο μια διέξοδος, ελλείψει μιας ουκρανικής πανωλεθρίας, είναι σχεδόν
αδύνατη).
Αυτή η στιγμή επομένως βρισκόμαστε σε ένα κρίσιμο σημείο καμπής.
Μια αμερικανική επιλογή θα μπορούσε να είναι ο τερματισμός της σύγκρουσης – και
πολλές φωνές ζητούν μια συμφωνία, ή κατάπαυση του πυρός, με την κατανοητή
ανθρώπινη πρόθεση να τερματιστεί η περιττή σφαγή νεαρών Ουκρανών ανδρών που
στάλθηκαν στο «μέτωπο» για να υπερασπιστούν αδικαιολόγητες θέσεις, να σκοτωθούν
κυνικά χωρίς στρατιωτικό κέρδος, απλώς για να συνεχιστεί ο πόλεμος.
Το επιχείρημα για μια πορεία εξόδου παρακάμπτει ένα πιο
σημαντικό γεωπολιτικό σημείο: Η Δύση έχει επενδύσει τόσο πολύ στο ευφάνταστο
αφήγημά της για την επικείμενη κατάρρευση και ταπείνωση της Ρωσίας που
βρίσκεται τελείως «σφηνωμένη». Δεν μπορεί να προχωρήσει από φόβο ότι το
ΝΑΤΟ δεν θα μπορέσει να αντιμετωπίσει τις ρωσικές δυνάμεις (ο Πούτιν επεσήμανε
ότι η Ρωσία δεν έχει καν αρχίσει να χρησιμοποιεί όλες τις δυνάμεις της) και
αν υποχωρήσει θα ήταν σαν να χάνει το κύρος της.
Και με το «να χάσει το πρόσωπό της» ουσιαστικά σημαίνει ότι
χάνει η φιλελεύθερη Δύση.
Η Δύση έχει γίνει έτσι όμηρος της αχαλίνωτης θριαμβολογίας της.
Οι σύμβουλοι του Μπάιντεν, ωστόσο, διαβάζοντας τους ρούνους του
πολέμου - αμείλικτα ρωσικά κέρδη - άρχισαν να αισθάνονται ότι μια άλλη
πανωλεθρία της εξωτερικής πολιτικής οδεύει γρήγορα προς αυτούς.
Θεωρούν ότι τα γεγονότα, αντί να βεβαιώνουν την «τάξη που
βασίζεται σε κανόνες», απογυμνώνουν μάλλον περισσότερα τα όρια της αμερικανικής
ισχύος ενώπιον του κόσμου, βάζοντας στο προσκήνιο όχι μόνο μια αναζωπυρωμένη
Ρωσία, αλλά και μια Ρωσία που μεταφέρει ένα επαναστατικό μήνυμα για τον
υπόλοιπο κόσμο (αν και η Δύση δεν έχει ακόμη συνειδητοποιήσει αυτό το γεγονός).
Περαιτέρω, η δυτική συμμαχία διαλύεται καθώς εισέρχεται η
πολεμική κόπωση και οι ευρωπαϊκές οικονομίες απειλούνται με ύφεση. Η σύγχρονη
ενστικτώδης τάση να αποφασίζουμε πρώτα και μετά να σκεφτόμαστε (ευρωπαϊκές
κυρώσεις), έχει βυθίσει την Ευρώπη σε μια υπαρξιακή κρίση.
Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι ένα παράδειγμα του ευρύτερου
ευρωπαϊκού αινίγματος: η φοβισμένη και ανήμπορη βρετανική πολιτική τάξη πρώτα
«αποφασισμένη» να μαχαιρώσει τον ηγέτη της, για να συνειδητοποιήσει μετά ότι
δεν είχε κανέναν έτοιμο διάδοχο που να διαθέτει τη σοβαρότητα να αντιμετωπίσει
τη νέα κανονικότητα και καμία ιδέα για πώς να βγει από την παγίδα στην οποία η
ίδια παγιδεύτηκε.
Δεν τολμούν να χάσουν το κύρος τους για την Ουκρανία και δεν
έχουν καμία λύση για να αντιμετωπίσουν την επερχόμενη ύφεση (εκτός ίσως από την
επιστροφή στον θατσερισμό). Και το ίδιο μπορεί να ειπωθεί για την ευρωπαϊκή
πολιτική τάξη: είναι σαν ένα ελάφι παγιδευμένο στο φως των προβολέων ενός
γρήγορου οχήματος που φτάνει.
Ο Μπάιντεν και ένα συγκεκριμένο δίκτυο που επεκτείνεται από την
Ουάσινγκτον έως το Λονδίνο, περνώντας από τις Βρυξέλλες, τη Βαρσοβία και τις
βαλτικές χώρες, θεωρούν ότι η Ρωσία βρίσκεται σε ύψος 30.000 ποδιών πάνω από
την ουκρανική σύγκρουση. Ο Μπάιντεν πιστεύει ότι βρίσκεται σε μια θέση σε ίση
απόσταση μεταξύ δύο επικίνδυνων και ανησυχητικών τάσεων που κατακλύζουν τις
Ηνωμένες Πολιτείες και τη Δύση: τον Τραμπισμό στο εσωτερικό και τον Πουτινισμό
στο εξωτερικό. Και οι δύο, είπε, παρουσιάζουν σαφείς κινδύνους για τη
φιλελεύθερη τάξη που βασίζεται σε κανόνες στους οποίους ο Μπάιντεν και η ομάδα
του πιστεύουν με πάθος.
Άλλες φωνές – κυρίως από το αμερικανικό ρεαλιστικό στρατόπεδο –
δεν είναι τόσο ερωτευμένες με τη Ρωσία. Γι' αυτές, οι «πραγματικοί άνδρες»
επιτίθενται στην Κίνα. Θέλουν απλώς να διατηρήσουν την ουκρανική σύγκρουση σε
αδιέξοδο για να σώσουν το πρόσωπό τους, αν είναι δυνατόν (περισσότερα όπλα),
ενώ ενεργοποιείται ο άξονας προς την Κίνα.
Σε ομιλία του στο Hudson Institute,
ο Μάικ Πομπέο έκανε μια δήλωση εξωτερικής πολιτικής που
είχε σαφή στόχο το έτος 2024 και την άνοδό του στη θέση του αντιπροέδρου των
ΗΠΑ. Το κυριότερο μέρος της ομιλίας του αφορούσε την Κίνα, αλλά αυτό που είπε
για την Ουκρανία ήταν ενδιαφέρον: η σημασία του Ζελένσκι για τις ΗΠΑ εξαρτάται
από την ικανότητά του να διατηρήσει τον πόλεμο (δηλαδή να σώσει το πρόσωπο της
Δύσης). Δεν αναφέρθηκε ρητά σε «παρουσία στο έδαφος», αλλά ήταν σαφές ότι δεν
υποστήριζε ένα τέτοιο μέτρο.
Το μήνυμά του ήταν να προμηθεύσουν όπλα, όπλα και περισσότερα
όπλα στην Ουκρανία και να προχωρήσουν– στρεφόμενοι προς την Κίνα ΤΩΡΑ. Ο Πομπέο
επέμεινε ότι οι ΗΠΑ πρέπει να αναγνωρίσουν διπλωματικά την Ταϊβάν σήμερα,
ανεξάρτητα από το τι συμβαίνει. (Και έβαλε τη Ρωσία στην εξίσωση λέγοντας απλώς
ότι η Ρωσία και η Κίνα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως μία οντότητα).
Ο Μπάιντεν, ωστόσο, φαίνεται να θέλει να αφήσει αυτή τη στιγμή
να περάσει και να συνεχίσει την τρέχουσα τροχιά. Αυτό θέλουν και οι πολλοί που
συμμετέχουν σ’ αυτό το χάος. Γεγονός είναι ότι οι απόψεις του βαθέως κράτους
είναι αντιφατικές και οι σημαντικοί τραπεζίτες της Wall Street σίγουρα δεν
συμπαθούν τις ιδέες του Πομπέο. Θα προτιμούσαν μια αποκλιμάκωση με την Κίνα.
Συνεπώς, η συνέχιση της δράσης είναι η ευκολότερη επιλογή, καθώς η εσωτερική
προσοχή των Ηνωμένων Πολιτειών επικεντρώνεται στα οικονομικά προβλήματα.
Από την άλλη, η Δύση είναι εντελώς μπλοκαρισμένη: Δεν
μπορεί να κινηθεί ούτε προς τα εμπρός ούτε προς τα πίσω. Οι πολιτικές και
οικονομικές δομές της την εμποδίζουν να το πράξει. Ο Μπάιντεν έχει κολλήσει
στην Ουκρανία, η Ευρώπη έχει κολλήσει στην Ουκρανία και στην εχθρότητά της προς
τον Πούτιν· ditto για το Ηνωμένο Βασίλειο· και η Δύση έχει κολλήσει στις
σχέσεις της με τη Ρωσία και την Κίνα. Πιο σημαντικό ακόμη, κανένας από αυτούς
δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις επίμονες απαιτήσεις της Ρωσίας και της Κίνας
για αναδιάρθρωση της παγκόσμιας αρχιτεκτονικής ασφάλειας.
Εάν δεν μπορούν να κινηθούν σε αυτό το ζήτημα ασφαλείας - από
φόβο μήπως χάσουν το πρόσωπό τους - δεν θα είναι σε θέση να αφομοιώσουν (ή να
ακούσουν - δεδομένου του εδραιωμένου κυνισμού που συνοδεύει οποιαδήποτε λέξη
από τον πρόεδρο Πούτιν) ότι η ατζέντα της Ρωσίας υπερβαίνει κατά πολύ την
αρχιτεκτονική ασφαλείας.
Για παράδειγμα, ο βετεράνος Ινδός διπλωμάτης και αναλυτής,
M.K. Badrakhumar, γράφει:
"Μετά το Sakhalin-2, [σε ένα νησί στη ρωσική Άπω Ανατολή] η
Μόσχα σχεδιάζει επίσης να εθνικοποιήσει το έργο ανάπτυξης πετρελαίου και
φυσικού αερίου Sakhalin-1 εκτοπίζοντας τους Αμερικανούς και Ιάπωνες μετόχους. Η
δυνατότητα του Sakhalin-1 είναι αρκετά εντυπωσιακή. Υπήρξε μια εποχή, πριν ο
ΟΠΕΚ+ θέσει όρια στα επίπεδα παραγωγής, όπου η Ρωσία εξόριζε έως και
400.000 βαρέλια την ημέρα. Το πρόσφατο επίπεδο παραγωγής είναι περίπου 220.000
βαρέλια την ημέρα.
Η γενική τάση για την εθνικοποίηση των αμερικανικών, βρετανικών,
ιαπωνικών και ευρωπαϊκών συμμετοχών σε κεφάλαια σε στρατηγικούς τομείς της
ρωσικής οικονομίας αποκρυσταλλώνεται ως η νέα πολιτική. Η κάθαρση της ρωσικής
οικονομίας, απελευθερωμένης από το δυτικό κεφάλαιο, αναμένεται να επιταχυνθεί
την επόμενη περίοδο.
Η Μόσχα γνώριζε καλά την αρπακτική φύση του δυτικού κεφαλαίου
στον ρωσικό πετρελαϊκό τομέα – μια κληρονομιά της εποχής του Μπόρις Γέλτσιν –
αλλά έπρεπε να ζήσει με αυτή την εκμετάλλευση για να μην αναστατώσει άλλους
δυνητικούς δυτικούς επενδυτές. Αλλά αυτό είναι από τώρα και στο εξής αρχαία
ιστορία. Η επιδείνωση των σχέσεων με τη Δύση, οι οποίες έχουν σχεδόν φτάσει στο
όριο θραύσης, απελευθερώνει την Μόσχα από αυτές τις αρχαϊκές αναστολές. ...
Μετά την άνοδό του στην εξουσία το 1999, ο πρόεδρος Βλαντιμίρ
Πούτιν ανέλαβε το τεράστιο έργο του καθαρισμού των στάβλων του Αυγεία της
εξωτερικής συνεργασίας της Ρωσίας στον τομέα του πετρελαίου. Η διαδικασία της
«αποαποικιοποίησης» ήταν βασανιστικά δύσκολη, αλλά ο Πούτιν την έφερε σε αίσιο
πέρας.
Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Ο Πούτιν επαναλαμβάνει συνεχώς στις
ομιλίες του ότι η Δύση είναι ο ένοχος της δικής της κρίσης χρέους και
πληθωρισμού (όχι η Ρωσία), γεγονός που προκαλεί πολλά ξυσίματα στα κεφάλια των Δυτικών.
Κατά τον καθηγητή Hudson, ένα μεγάλο μέρος του υπόλοιπου κόσμου θεωρεί
ότι η Δύση έχει πάρει μια «κακή στροφή» στο οικονομικό πλαίσιο. Εν ολίγοις, η
κακιά στροφή της Δύσης την οδήγησε σε «αδιέξοδο», σύμφωνα με τον Πούτιν.
Ο καθηγητής Hudson υποστηρίζει (παραφρασμένος και
αναδιατυπωμένος) ότι υπάρχουν ουσιαστικά δύο μεγάλα οικονομικά μοντέλα που
έχουν περάσει από την ιστορία: «Από τη μία πλευρά, βλέπουμε τις κοινωνίες της
Εγγύς Ανατολής και της Ασίας να επιδιώκουν την ισορροπία και την
κοινωνική συνοχή διατηρώντας τις σχέσεις χρέους και τον εμπορικό πλούτο υποταγμένα
στη γενική ευημερία της κοινότητας στο σύνολό της».
Όλες οι αρχαίες κοινωνίες ήταν καχύποπτες για τον πλούτο, καθώς
έτεινε να συσσωρεύεται εις βάρος της κοινωνίας στο σύνολό της, με αποτέλεσμα
την κοινωνική πόλωση και τη μεγάλη ανισότητα του πλούτου. Αν κοιτάξουμε
ολόκληρη την αρχαία ιστορία, παρατηρούμε (σύμφωνα με τον Χάντσον) ότι ο κύριος
στόχος των ηγεμόνων, από τη Βαβυλωνία έως τη Νότια και την Ανατολική Ασία, ήταν
να αποτρέψουν την εμφάνιση μιας εμπορικής και τραπεζικής ολιγαρχίας που θα
συγκέντρωνε την ιδιοκτησία γης στα χέρια της. Πρόκειται για ένα ιστορικό
μοντέλο.
Το μεγάλο πρόβλημα που έλυσε η Εγγύς Ανατολή της Εποχής του
Χαλκού – αλλά το οποίο η κλασική αρχαιότητα και ο δυτικός πολιτισμός δεν έλυσαν
– ήταν πώς να αντιμετωπιστούν τα αυξανόμενα χρέη (περιοδικά ιωβηλαία χρέους)
χωρίς να πολωθεί η κοινωνία και τελικά να τεθεί η πλειοψηφία του
πληθυσμού στην εξάρτηση από το χρέος.
Μία από τις βασικές αρχές του Hudson είναι πώς η Κίνα είναι
δομημένη ως οικονομία «χαμηλού κόστους»: φθηνή στέγαση, εκπαίδευση, ιατρική
περίθαλψη και επιδοτούμενες μεταφορές - που σημαίνει ότι οι καταναλωτές έχουν
κάποιο διαθέσιμο εισόδημα - και ότι η Κίνα στο σύνολό της γίνεται
ανταγωνιστική. Αντίθετα, το δυτικό μοντέλο, βασισμένο στο χρέος, έχει υψηλό
κόστος και ολόκληρα τμήματα του πληθυσμού γίνονται όλο και πιο φτωχά και
στερούνται εισοδήματος μετά την εξυπηρέτηση του χρέους.
Έτσι λοιπόν, η δυτική περιφέρεια, απαλλαγμένη από
την παράδοση της Εγγύς Ανατολής, «στράφηκε» προς μια πλούσια ολιγαρχία πιστωτών
για να πάρει την εξουσία και να συγκεντρώσει την ιδιοκτησία γης και ακινήτων
στα χέρια της. Για λόγους δημοσίων σχέσεων, ισχυρίστηκε ότι είναι μια
«δημοκρατία» και κατήγγειλε κάθε προστατευτική κυβερνητική ρύθμιση ως, εξ
ορισμού, «απολυταρχία». Είναι το δεύτερο μεγάλο μοντέλο, αλλά με την υπερχρέωσή
του και τώρα σε μια πληθωριστική σπείρα, είναι επίσης μπλοκαρισμένο, λόγω
έλλειψης μέσων για να προχωρήσει.
Αυτό ήταν το τελευταίο μοντέλο στην Ρώμη. Και
εξακολουθούμε να βιώνουμε τις συνέπειες. Η εξάρτηση των οφειλετών από πλούσιους
πιστωτές είναι αυτό που οι σημερινοί οικονομολόγοι αποκαλούν «ελεύθερη αγορά».
Είναι μια αγορά χωρίς δημόσιο φρένο και δημόσιο αντίβαρο ενάντια στην
ανισότητα, την απάτη ή την ιδιωτικοποίηση του δημόσιου τομέα.
Αυτή η νεοφιλελεύθερη ηθική υπέρ των πιστωτών, ισχυρίζεται ο
καθηγητής Hudson, βρίσκεται στη ρίζα του σημερινού νέου Ψυχρού Πολέμου. Όταν,
λοιπόν, ο πρόεδρος Μπάιντεν περιγράφει αυτή τη μεγάλη παγκόσμια σύγκρουση
με στόχο την απομόνωση της Κίνας, της Ρωσίας, της Ινδίας, του Ιράν και των
ευρασιατικών εμπορικών εταίρων τους, την περιγράφει ως μια υπαρξιακή πάλη
μεταξύ «δημοκρατίας» και «απολυταρχίας».
Με τον όρο δημοκρατία εννοεί την
ολιγαρχία.
Και με τον όρο «απολυταρχία», εννοεί
κάθε κυβέρνηση αρκετά ισχυρή ώστε να εμποδίσει μια οικονομική ολιγαρχία να
πάρει τον έλεγχο της κυβέρνησης και της κοινωνίας και να επιβάλει
νεοφιλελεύθερους κανόνες – με τη βία – όπως έκανε ο Πούτιν. Το
«δημοκρατικό» ιδανικό είναι να κάνει τον υπόλοιπο κόσμο να μοιάζει με τη Ρωσία
του Μπόρις Γέλτσιν, όπου οι Αμερικανοί νεοφιλελεύθεροι είχαν την ελευθερία να
αφαιρέσουν κάθε δημόσια ιδιοκτησία γης, μεταλλευτικών δικαιωμάτων και βασικών
δημόσιων υπηρεσιών.
Σήμερα όμως έχουμε να κάνουμε με αποχρώσεις του γκρι: δεν
υπάρχει πραγματικά ελεύθερη αγορά στις Ηνωμένες Πολιτείες· η Κίνα και η Ρωσία
είναι μικτές οικονομίες, αν και τείνουν να δίνουν προτεραιότητα στην ευθύνη για
την ευημερία της κοινότητας στο σύνολό της, αντί να φαντάζονται ότι τα άτομα
που αφήνονται στα δικά τους ίδια μέσα θα μεγιστοποιήσουν την εθνική ευημερία.
Εδώ είναι το πρόβλημα: Η οικονομία του Adam Smith και ο
ατομικισμός είναι ριζωμένα στο δυτικό μυαλό. Δεν θα αλλάξει. Ωστόσο, η νέα
πολιτική του προέδρου Πούτιν για τον καθαρισμό των στάβλων του Αυγεία του
«αρπακτικού δυτικού κεφαλαίου» και το παράδειγμα της Ρωσίας για τη μεταμόρφωσή
της, σε μεγάλο βαθμό, σε μια αυτάρκη οικονομία, ανοσοποιημένη κατά της ηγεμονίας του δολαρίου, είναι μια ευχάριστη
μουσική στα αυτιά του Παγκόσμιου Νότου και μεγάλου μέρους του υπόλοιπου κόσμου.
Αν προσθέσουμε σε αυτό το γεγονός ότι η Ρωσία και η Κίνα έχουν
αναλάβει την πρωτοβουλία να αμφισβητήσουν το «δικαίωμα» της Δύσης να θέτει
κανόνες, να μονοπωλεί τα μέσα (το δολάριο) ως βάση για τη διευθέτηση του
εμπορίου μεταξύ των κρατών και ότι οι BRICS και οι SCO κερδίζουν σταδιακά έδαφος,
οι ομιλίες του Πούτιν αποκαλύπτουν το επαναστατικό τους πρόγραμμα.
Παραμένει μια πτυχή: Πώς να προκαλέσουν μια «επαναστατική»
μεταμόρφωση χωρίς να προκαλέσουν πόλεμο με τη Δύση. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η
Ευρώπη έχουν κολλήσει. Δεν είναι σε θέση να ανανεωθούν, διότι οι διαρθρωτικές
πολιτικές και οικονομικές αντιφάσεις έχουν παγώσει το παράδειγμά τους. Πώς
λοιπόν να «ξεκολλήσουν» την κατάσταση, χωρίς να καταφύγουν σε πόλεμο;
Το κλειδί, παραδόξως, μπορεί να βρίσκεται στη βαθιά κατανόηση
της Ρωσίας και της Κίνας για τις ατέλειες του δυτικού οικονομικού μοντέλου. Η
Δύση χρειάζεται μια κάθαρση για να «ξεκολλήσει». Η κάθαρση μπορεί να οριστεί ως
η διαδικασία απελευθέρωσης, και συνεπώς ανακούφισης, ισχυρών ή καταπιεσμένων
συναισθημάτων που σχετίζονται με πεποιθήσεις.
Για να αποφευχθεί η στρατιωτική κάθαρση, φαίνεται ότι οι Ρώσοι
και οι Κινέζοι ηγέτες – κατανοώντας τα ελαττώματα του δυτικού οικονομικού
μοντέλου – πρέπει τότε να υποβάλουν τη Δύση σε μια οικονομική κάθαρση.
Θα είναι οδυνηρή, χωρίς αμφιβολία, αλλά καλύτερη από την
πυρηνική κάθαρση.
Μπορούμε να θυμηθούμε το τέλος του ποιήματος του Κωνσταντίνου
Καβάφη, «Περιμένοντας τους Βαρβάρους»:
Γιατί ενύχτωσε κ’ οι βάρβαροι δεν ήλθαν.
Και μερικοί έφθασαν απ’ τα σύνορα,
και είπανε πως βάρβαροι πια δεν υπάρχουν.
Και τώρα τι θα γένουμε χωρίς βαρβάρους.
Οι άνθρωποι αυτοί ήσαν μια κάποια λύσις.
πηγή: Strategic Culture Foundation
Lire les runes de guerre (reseauinternational.net)
— Τι περιμένουμε στην αγορά συναθροισμένοι;
Είναι οι βάρβαροι να φθάσουν σήμερα.
— Γιατί μέσα στην Σύγκλητο μια τέτοια απραξία;
Τι κάθοντ’ οι Συγκλητικοί και δεν νομοθετούνε;
Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα.
Τι νόμους πια θα κάμουν οι Συγκλητικοί;
Οι βάρβαροι σαν έλθουν θα νομοθετήσουν.
—Γιατί ο αυτοκράτωρ μας τόσο πρωί σηκώθη,
και κάθεται στης πόλεως την πιο μεγάλη πύλη
στον θρόνο επάνω, επίσημος, φορώντας την κορώνα;
Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα.
Κι ο αυτοκράτωρ περιμένει να δεχθεί
τον αρχηγό τους. Μάλιστα ετοίμασε
για να τον δώσει μια περγαμηνή. Εκεί
τον έγραψε τίτλους πολλούς κι ονόματα.
— Γιατί οι δυο μας ύπατοι κ’ οι πραίτορες εβγήκαν
σήμερα με τες κόκκινες, τες κεντημένες τόγες•
γιατί βραχιόλια φόρεσαν με τόσους αμεθύστους,
και δαχτυλίδια με λαμπρά, γυαλιστερά σμαράγδια•
γιατί να πιάσουν σήμερα πολύτιμα μπαστούνια
μ’ ασήμια και μαλάματα έκτακτα σκαλιγμένα;
Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα•
και τέτοια πράγματα θαμπώνουν τους βαρβάρους.
—Γιατί κ’ οι άξιοι ρήτορες δεν έρχονται σαν πάντα
να βγάλουνε τους λόγους τους, να πούνε τα δικά τους;
Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα•
κι αυτοί βαρυούντ’ ευφράδειες και δημηγορίες.
— Γιατί ν’ αρχίσει μονομιάς αυτή η ανησυχία
κ’ η σύγχυσις. (Τα πρόσωπα τι σοβαρά που εγίναν).
Γιατί αδειάζουν γρήγορα οι δρόμοι κ’ η πλατέες,
κι όλοι γυρνούν στα σπίτια τους πολύ συλλογισμένοι;
Γιατί ενύχτωσε κ’ οι βάρβαροι δεν ήλθαν.
Και μερικοί έφθασαν απ’ τα σύνορα,
και είπανε πως βάρβαροι πια δεν υπάρχουν.
Και τώρα τι θα γένουμε χωρίς βαρβάρους.
Οι άνθρωποι αυτοί ήσαν μια κάποια λύσις.
Το ποίημα γράφτηκε το Δεκέμβριο του 1898, δημοσιεύτηκε το 1904 και αποτελεί την πρώτη απόπειρα του Καβάφη να αντλήσει τα θέματά του από το κοινωνικό επίπεδο. Είναι ένα ψευδοϊστορικό ποίημα, το οποίο αναφέρεται στη Ρώμη γύρω στον 5ο αιώνα μ.Χ, την εποχή δηλαδή της παρακμής της. Ωστόσο, με το ποίημα αυτό ο Καβάφης ουσιαστικά θέλει να απευθυνθεί στους σύγχρονους πολιτικούς της εποχής του και να τους αποδώσει τις ευθύνες που τους αναλογούν για την πολιτική, κοινωνική και πνευματική παρακμή της σύγχρονης Ελλάδας.
Η κεντρική ιδέα του ποιήματος είναι η τραγικότητα του ξεπεσμένου ηθικά και ψυχικά ανθρώπου, ο οποίος συνειδητοποιεί ότι η ύπαρξή του είναι ανώφελη. Ο άνθρωπος αυτός, που ζει σε μια παρακμασμένη και εκφυλισμένη πολιτεία, δεν περιμένει την σωτηρία παρά μόνο στον ερχομό των βαρβάρων και είναι πρόθυμος να υποταχτεί και να παραδοθεί σ’ αυτούς κι όχι να αναλάβει ο ίδιος πρωτοβουλίες διάσωσης του εαυτού του. Οι βάρβαροι είναι ένα σύμβολο αλλαγής - σωτηρίας, δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα, γι αυτό και δεν έρχονται ποτέ. Ο μη ερχομός τους όμως επιφέρει την παραίτηση και στη συνέχεια το θάνατο.
Το ποίημα είναι γραμμένο με τη μορφή διαλόγου παρουσιάζοντας ένα θεατρικό τρόπο ανάπτυξης. Τέλος, αξίζει να αναφέρουμε ότι ανήκει στην τεχνοτροπία του συμβολισμού.
Κωνσταντίνος Καβάφης - Περιμένοντας τους Bαρβάρους | τοβιβλίο.net (tovivlio.net)