Το κυνήγι της Goldman Sachs, επιτυχία στα βιβλιοπωλεία της Κίνας.

 01 Septembre 2010

Για τον κινέζο οικονομικό δημοσιογράφο Li Delin, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία: το επόμενο θύμα της ισχύος της Goldman Sachs θα είναι η Κίνα. Είναι άραγε αυτή η απειλή που εξηγεί την επιτυχία του τελευταίου βιβλίου του, «Η Συνωμοσία της Goldman Sachs»;  Δύο μήνες μετά την έκδοση του, τον Ιούνιο, το έργο (στα μανταρινιά) είναι ήδη ένα μπεστ σέλερ, με περισσότερα από 100.000 αντίτυπα, σύμφωνα με τον εκδότη. Ο συντάκτης, που είχε εκδώσει επίσης το βιβλίο «Πώς η Goldman Sachs κατακτά τον κόσμο», δεν παίρνει τσιμπιδάκια για να επιτεθεί στο γίγαντα της Wall Street. Μετά τη προτροπή της Ελλάδας να αποκρύψει το χρέος της και το μείζων ρόλο που έπαιξε για τη καταστροφή του Ντουμπάι, «αυτή η αυτοκρατορία που δεν έδειξε σκιά οίκτου για τα θύματα της, συνεχίζει άγρια την πορεία της προς το τέλειο έγκλημα», γραφεί ο Li Delin, και προειδοποιεί: «Δεν είναι παρά η αρχή, ο τελευταίος στόχος της»: η Κίνα.

Το φάσμα μιας οικονομικής επιβράδυνσης έχει επιταχύνει την εμφάνιση βιβλίων μέσα στη χώρα, που υπόσχονται να αποκαλύψουν τα ντεσού του αμερικάνικου ηγεμονισμού. Στα βιβλιοπωλεία της Σαγκάη, το νέο βιβλίο του Li Delin δεσπόζει στις βιτρίνες δίπλα στο «Ποιος ελέγχει πραγματικά τον πλανήτη;» και «Το ίδρυμα Goldman Sachs».

Με τη «Συνωμοσία της Goldman Sachs», ο Li προσφέρει επιχειρήματα στους κινεζικούς εθνικιστές, που τα βιβλία προτίμησης τους ήταν μέχρι τώρα περισσότερο στραμμένα προς τη πολιτική πτυχή των κινο-αμερικάνικων σχέσεων. «Η Κίνα μπορεί να πει όχι» εκθείασε τη διπλωματική αδιαλλαξία έναντι της Ουάσιγκτον και ακολουθήθηκε από ένα βίαιο «Δύστυχη Κίνα» το 2009.

Όσο η κινεζική οικονομία επιταχύνει την άνοδό της -περάσε φέτος στη δεύτερη σειρά των οικονομιών του πλανήτη-, τα εμβλήματα της αμερικάνικης κεφαλαιοκρατίας γίνονται νέοι στόχοι. Η Goldman Sachs ήταν το αντικείμενο κριτικών στο τοπικό τύπο τον Ιούνιο, μεταξύ άλλων στην «εφημερίδα της νεολαίας της Κίνας» σε ένα άρθρο που κατηγορεί το οικονομικό ίδρυμα «να πίνει το χρυσό και να ρουφάει το χρήμα» της χώρας.

«Η Φίρμα» δεν συγκινείται.

Το 2008 η τράπεζα είχε ήδη προκαλέσει τη δυσαρέσκεια 68 δημόσιων επιχειρήσεων όπως η αεροπορική εταιρεία China Eastern, ένα επεισόδιο στο οποίο επιστρέφει η «Συνωμοσία της Goldman Sachs». Είχαν χαθεί 11,4 δισεκατομμύρια γιέν (1,3 δισεκατομμύριο Ευρώ) σε στοιχήματα για την αύξηση της τιμής του πετρελαίου, βάσει των συστάσεων της τράπεζας, ενώ η τιμή του βαρελιού θα κατέρρεε στα 30 δολάρια μετά βίας στο τέλος του ίδιου έτους.

Η Goldman Sachs δεν συγκινείται δημόσια από αυτή την εκστρατεία και εξακολουθεί να κάνει άριστες μπίζνες στη Κίνα. Ήταν εξάλλου ένας των κύριων συντονιστών της εισαγωγής ρεκόρ στο χρηματιστήριο της  Αγροτικής Τράπεζας της Κίνας, στις 15 και 16 Ιουλίου.

Harold Thibault, ανταποκριτής της Le Monde στη Σαγκάη.

Μεταφράστηκε από τα γαλλικά από τον Christian για το Ινφογνώμων Πολιτικά.

La chasse à Goldman Sachs, succès de librairie en Chine

Article publié le 01 Septembre 2010
Par Harold Thibault (Shanghaï, correspondance)
Source : LE MONDE
Taille de l'article : 418 mots

Pour le journaliste économique chinois Li Delin, cela ne fait aucun doute : la prochaine victime de la puissance de Goldman Sachs sera la Chine. Est-ce cette menace qui explique le succès de son dernier livre, La Conspiration Goldman Sachs ? Deux mois après sa sortie, en juin, l'ouvrage (en mandarin) est déjà un best-seller, avec plus de 100 000 exemplaires écoulés selon l'éditeur.

L'auteur, qui avait déjà publié Comment Goldman Sachs conquiert le monde, ne prend pas de pincettes pour s'attaquer au géant de Wall Street. Après avoir incité la Grèce à dissimuler sa dette et joué un rôle majeur dans la débâcle de Dubaï, "cet empire de l'ombre ne connaissant pas la pitié poursuit sauvagement le braquage parfait", écrit Li Delin, qui prévient : "Ce n'est que le début, sa cible ultime : la Chine."

Le spectre d'un ralentissement économique a précipité l'apparition, dans le pays, de livres promettant de révéler les dessous de l'hégémonisme américain. Dans les librairies de Shanghaï, le nouvel ouvrage de Li Delin trône sur les présentoirs aux côtés de Qui contrôle réellement la planète et de Partenariat. La fondation de Goldman Sachs.

Avec La Conspiration Goldman Sachs, M. Li offre des arguments aux nationalistes chinois, dont les livres favoris traitaient jusqu'à présent plus du volet politique des relations sino-américaines. La Chine peut dire non prônait l'intransigeance diplomatique face à Washington et fut suivi d'un virulent Unhappy China, paru en 2009.

A mesure que l'économie chinoise accélère son ascension - elle est passée, cette année, au rang de deuxième puissance de la planète -, les emblèmes du capitalisme américain deviennent de nouvelles cibles. Goldman Sachs a fait l'objet de critiques dans la presse locale en juin, notamment dans un article du Quotidien de la jeunesse de Chine accusant l'établissement financier de "laper l'or et d'aspirer l'argent" du pays.

"LA FIRME" NE S'ÉMEUT PAS

En 2008, la banque avait déjà suscité le mécontentement de 68 entreprises publiques, telles que la compagnie aérienne China Eastern, un épisode sur lequel revient La Conspiration Goldman Sachs. Elles avaient perdu 11,4 milliards de yuans (1,3 milliard d'euros) après avoir parié sur une hausse des prix du pétrole, sur les conseils de la banque, alors que le cours du baril allait s'effondrer à peine au-dessus de 30 dollars à la fin de la même année.

Goldman Sachs ne s'émeut pas publiquement de cette campagne et continue de faire d'excellentes affaires en Chine. Elle a d'ailleurs été l'un des principaux coordinateurs de l'introduction record en Bourse d'Agricultural Bank of China, les 15 et 16 juillet.

Το διπλωματικό βάρος του Βατικανού.

12.12.10   Stéphanie Le Bars

Τα «σημειωματάρια» του Στέιτ Ντιπάρτμεντ που δημοσιεύτηκαν από την "Le Monde" υπογραμμίζουν το ενδιαφέρον των Ηνωμένων Πολιτειών για τα καθολικά δίκτυα και τον παπικό λόγο.

Η επιρροή της "διπλωματίας του Βατικανού" στις υποθέσεις του κόσμου προβάλλεται συχνά, ενίοτε υπερεκτιμούμενη, σπάνια λεπτομερή. Τα τηλεγραφήματα του Στέιτ Ντιπάρτμεντ που διέρρευσαν στη WikiLeaks και μελετήθηκαν από τη Le Monde, επιβεβαιώνουν τη σημασία που δίνουν οι Αμερικανοί διπλωμάτες στον δημόσιο λόγο του Πάπα, για να ζυγίζονται σχετικά γεωπολιτικά ζητήματα και να ενισχύονται οι αμερικανικές θέσεις. Πολλές φορές τονίζεται "το βάρος" του παπικού λόγου ‘στις παραδοσιακές καθολικές χώρες’. "Το Βατικανό είναι μία από τις λίγες κυρίαρχες οντότητες που έχει παρουσία σχεδόν σε κάθε χώρα του κόσμου."

Η πρεσβεία των Ηνωμένων Πολιτειών στην Αγία Έδρα δείχνει επίσης ενδιαφέρον για τις πληροφορίες που συγκεντρώνονται από τις Αποστολικές πρεσβείες ή από τις θρησκευτικές συνάξεις σ'ολόκληρο τον κόσμο, ιδίως στη Κίνα, όπου χάρη στις επαφές τους με την ανεπίσημη και επίσημη κινέζικη εκκλησία, το Βατικανό διαθέτει "εξαιρετικές πηγές πληροφοριών σχετικά με τους αντιφρονούντες, τα ανθρώπινα δικαιώματα , την θρησκευτική ελευθερία, τον έλεγχο των πληθυσμών από την κυβέρνηση", ή στη Βόρεια Κορέα, όπου «πηγαίνουν τακτικά καθολικές φιλανθρωπικές οργανώσεις».

Μια από τις πληροφορίες αναφέρει χαρακτηριστικά: Κατά την επιστροφή της από την Κούβα, Αμερικανοί διπλωμάτες συναντούν τακτικά μια καλόγρια που βρίσκεται στον περίγυρο του Φιντέλ Κάστρο. Στην προσπάθεια τους να αποκτήσουν πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση της υγείας του Lider Maximo, σχολιάζουν: "φαίνεται να έχει καλή πρόσβαση σε αυτόν, αλλά διαφαίνεται ότι ο ίδιος έχει επίσης σημαντική επιρροή σε αυτήν."

Οι διπλωμάτες χαιρετίζουν επίσης τη δράση της Κοινότητας του Αγίου Αιγιδίου, που ασχολείται με την επίλυση των εσωτερικών συγκρούσεων και το θρησκευτικό διάλογο. Τονίζουν ότι τα μέλη της μπορούν να είναι "καλές πηγές πληροφοριών και σχολίων σε διάφορα θέματα, και όχι μόνο εκείνων που σχετίζονται με την Εκκλησία".

Ωστόσο, φαίνεται ότι, από την πλευρά τους, οι διπλωμάτες του Βατικανού προσπαθούν να επιβάλουν τις απόψεις τους στις Ηνωμένες Πολιτείες, μεταξύ άλλων στο τομέα της βιοηθικής και της θρησκευτικής ελευθερίας.

Τουρκία    

Η θέση του Βατικανού σχετικά με την είσοδο της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), που υποστηρίζεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες, είναι μια επαναλαμβανόμενη ανησυχία στα διπλωματικά τηλεγραφήματα.

Ενώ το 2004, ο καρδινάλιος Ratzinger, ο μελλοντικός Βενέδικτος ο 16^ος, ήταν πολύ απρόθυμος για αυτήν την υπόθεση, το Βατικανό αναγκάστηκε να υπενθυμίσει στους Αμερικανούς ότι ο καρδινάλιος όσο υψηλή και αν ήταν η θέση του στη Ρωμαϊκή Κουρία, εξέφραζε "την προσωπική του άποψη" και ότι η Άγια Έδρα υποστήριζε επίσημα την ένταξη.

Το 2006 οι ΗΠΑ, ανυπόμονοι να ενθαρρύνουν την Αγία Έδρα "να κάνει περισσότερα για να φέρει ένα θετικό μήνυμα σχετικά με την Τουρκία και την ολοκλήρωση της" στην ΕΕ, εκφράζουν την αισιοδοξία τους: εκτιμούν ότι "Η επιμονή μας σχετικά με τη χρήση της ολοκλήρωσης και εισόδου στην ΕΕ ως μια ευκαιρία για τη βελτίωση της ζωής των χριστιανών στην Τουρκία θα έχει ανταπόκριση στο Βατικανό".

Ανήσυχο το Βατικανό για την τύχη των χριστιανικών μειονοτήτων στις χώρες με μουσουλμανική πλειοψηφία - αντιπροσωπεύουν το 0,2% του πληθυσμού στην Τουρκία -, συνηγορεί ακούραστα υπέρ της θρησκευτικής ελευθερίας.

Ιράκ     

Οι Αμερικανοί διπλωμάτες δείχνουν απογοητευμένοι από τις επιφυλάξεις του Βατικανού σχετικά με την κατάσταση στο Ιράκ τον Απρίλιο του 2007. Παρά τις αμερικανικές προσπάθειες προς τη Κουρία για να παρουσιάσουν το δόγμα του προληπτικού πόλεμου στο Ιράκ ως κοντινή έννοια του "δίκαιου πόλεμου" που αναπτύχθηκε από τον Άγιο Αυγουστίνο και τον χριστιανό φιλόσοφο Θωμάς Ακινάτης, το Βατικανό αντιτίθεται στην στρατιωτική επέμβαση και επανειλημμένα εξέφρασε την ανησυχία του σχετικά με τον αριθμό των νεκρών και τη γενική κατάσταση στη χώρα. Ο Αμερικανός πρεσβευτής στην Αγία Έδρα επισημαίνει "τις πολλές θετικές εξελίξεις που παρατηρούνται σε πολλές περιοχές του Ιράκ". «Θα συνεχίσουμε να ασκούμε πίεση για να εξασφαλιστεί ότι το Βατικανό θα δημοσιεύσει εποικοδομητικά σχόλια σχετικά με το Ιράκ», επιβεβαιώνει ο Αμερικανός επιτετραμμένος.

Μέση Ανατολή    

Το 2002, στην καρδιά της δεύτερης Ιντιφάντα, οι Αμερικανοί ζήτησαν από το Βατικανό να επικοινωνήσει με τον Γιασέρ Αραφάτ, Πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής για να διατάξει την "Διακοπή της βίας". Ο διπλωμάτης του Βατικανού συμφωνεί. Πρωτύτερα, οι Ηνωμένες Πολιτείες εξέφρασαν την λύπη τους για το γεγονός ότι η Αγία Έδρα δεν εκμεταλλεύεται περισσότερο τις "καλές σχέσεις της με το Ιράν" και δεν τις έχει χρησιμοποιήσει στα πλαίσια των συζητήσεων σχετικά με την πολιτική κατάσταση στο Λίβανο ή σχετικά με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.

Από τη πλευρά της, η Αγία Έδρα προτρέπει τους Αμερικανούς να διατηρούν δεσμούς με τη Συρία και το Ιράν. Πιο συγκεκριμένα, το 2008, στη διάρκεια της Διάσκεψης Κορυφής της FAO που πραγματοποιήθηκε στη Ρώμη, ο Αμερικανός πρέσβης αποθαρρύνει τον Βενέδικτο τον 16^ον να δεχθεί τον Πρόεδρο Mahmoud Ahmadinejad, που του είχε ζητήσει ακρόαση. Στηριζόμενη στην αδυναμία του να ανταποκριθεί σε όλες τις αιτήσεις, ο Πάπας στη συνέχεια δεν θα συναντήσει κανένα αρχηγό κράτους.

Αφρική και η Κοινότητα του Αγίου Αιγιδίου      

Αποδεικνύοντας την ίδια βαθιά ανικανότητα μπροστά στη κατάσταση στο Κίβου το 2001, οι Αμερικανοί διπλωμάτες δηλώνουν ότι η πρεσβεία ζήτησε επανειλημμένα να εμπλακεί περισσότερο η Κοινότητα του Αγίου Αιγιδίου στις συζητήσεις γύρω από την περιοχή αυτή της Δημοκρατίας του Κονγκό. Εν τω μεταξύ, το Βατικανό ζητεί να ενταθεί η αμερικανική και οι βρετανική πίεση για την απόσυρση των στρατευμάτων της Ουγκάντας και της Ρουάντας από το Κίβου.

Πολλές φορές, οι Αμερικανοί κάνουν έκλυση στο Πάπα να μιλήσει στο κοινό σχετικά με τη Ζιμπάμπουε. Την άνοιξη του 2007, αυτό το"έντονο lobbying" θα αποφέρει καρπούς, σύμφωνα με τους διπλωμάτες. Στο μήνυμα του ‘urbi et orbi’ το Πάσχα του 2007, ο Πάπας αναφέρεται στις "σοβαρές κρίσεις" που ταράζουν αυτή τη χώρα, υποστηρίζοντας τους Επισκόπους που είχαν πάρει θέση εναντίον του καθεστώτος του Robert Mugabe.

Βιοηθική, ΓΤΟ και κλίμα

Το 2008, οι Αμερικανοί υπογραμμίζουν τη δυνητική επιρροή του Βατικανού στις καθολικές χώρες υπέρ της απαγόρευσης της ανθρώπινης κλωνοποίησης. Από τη πλευρά της, η Αγία Έδρα πιστεύει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να κάνουν περισσότερα για να εξασφαλίσουν ότι η έρευνα σε βλαστοκύτταρα ενηλίκων προσφέρεται ως εναλλακτική πρόταση για την έρευνα σε εμβρυϊκά βλαστοκύτταρα, για την οποία η καθολική εκκλησία είναι τελείως αντίθετη.

Πάντα διστακτική, η θέση του Βατικανού σχετικά με τη χρήση των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών (ΓΤΟ) παρακολουθείται από το 2005 από κοντά από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Πρεσβεία τους στην Αγία Έδρα διεξάγει lobbying των ομάδων συμφερόντων για να συμμαχήσει το Βατικανό σ’ αυτό το θέμα. "Επιμένοντας για τα οικονομικά οφέλη των γεωργών από την χρήση των ΓΤΟ στις αναπτυσσόμενες χώρες", οι διπλωμάτες ελπίζουν να πείσουν την καθολική εκκλησία για την "ηθική επιταγή" χρήσης των ΓΤΟ. Με την ευκαιρία, θα μπορούσε να συμβάλει στην αποδοχή των εν λόγω προϊόντων και στις χώρες του Νότου.

Πριν από την υπογραφή της τελικής συμφωνίας της Διάσκεψης της Κοπεγχάγης τον Ιανουαρίου του 2010, οι Ηνωμένες Πολιτείες πείθουν το Βατικανό να "ενθαρρύνει ήσυχα" διάφορες χώρες να υπογράψουν το τελικό κείμενο. Μια προσέγγιση που εκτιμήθηκε ιδιαίτερα από την πρεσβεία, που υπενθυμίζει ότι γενικά, "Το Βατικανό είναι απρόθυμο να θέτει σε κίνδυνο την ανεξαρτησία και το ηθικό κύρος του συμπαρατασσόμενο με ομάδες ιδιωτικών συμφερόντων."

Stéphanie Le Bars

Μετάφραση από τα γαλλικά από τον Christian. για το Ινφογνώμων Πολιτικά.

Le poids diplomatique du Vatican

Le Monde   Article paru dans l'édition du 12.12.10

Les « mémos » du département d'Etat révélés par « Le Monde » soulignent l'intérêt des Etats-Unis pour les réseaux catholiques et la parole papale

L'influence de la « diplomatie vaticane » sur les affaires du monde est souvent évoquée, parfois surestimée, rarement détaillée. Les télégrammes du département d'Etat obtenus par WikiLeaks et consultés par Le Monde confirment l'importance qu'accordent les diplomates américains à l'expression publique du pape, pour peser sur des dossiers géopolitiques et conforter les positions américaines. A plusieurs reprises est mis en avant « le poids » de la parole papale « dans les pays traditionnellement catholiques ». « Le Vatican est l'une des rares entités souveraines à avoir une présence dans presque tous les pays du monde. »

L'ambassade des Etats-Unis auprès du Saint-Siège se montre aussi intéressée par les informations recueillies par les nonciatures apostoliques ou les congrégations religieuses présentes à travers le monde, notamment en Chine, où grâce à ses contacts avec l'Eglise souterraine et l'Eglise officielle chinoises, le Vatican a « d'excellentes sources d'information sur les dissidents, les droits de l'homme, la liberté religieuse, le contrôle du gouvernement sur les populations », ou en Corée du Nord, où « des organisations caritatives catholiques se rendent régulièrement ».

A son retour de Cuba, les diplomates américains rencontrent ainsi une religieuse proche de Fidel Castro pour obtenir des indications sur l'état de santé du Lider Maximo, tout en commentant : « Elle semble avoir un bon accès à lui, mais il apparaît qu'il a aussi une grande influence sur elle. »

Les diplomates saluent aussi l'action de la communauté Sant'Egidio, engagée dans la résolution de conflits et le dialogue interreligieux. Ils soulignent que ses membres peuvent être « de bonnes sources d'information et de commentaires sur une variété de sujets, et pas seulement ceux liés à l'Eglise ».

Mais il apparaît que, de leur côté, les diplomates du Vatican s'efforcent de faire valoir leurs vues auprès des Etats-Unis, notamment en matière de bioéthique et de liberté religieuse.

TurquieLa position du Vatican sur l'entrée de la Turquie dans l'Union européenne (UE), soutenue par les Etats-Unis, est un sujet récurrent de préoccupation dans les câbles diplomatiques.

Alors qu'en 2004, le cardinal Ratzinger, futur Benoît XVI, s'était montré très réticent face à cette hypothèse, le Vatican avait dû rappeler aux Américains que le cardinal, aussi haut placé fût-il dans la curie romaine, s'exprimait « à titre personnel », et que le Saint-Siège y était officiellement favorable.

En 2006, soucieux d'encourager le Saint-Siège « à faire davantage pour porter un message positif sur la Turquie et son intégration » dans l'UE, les Américains posent des éléments de langage : « Notre insistance à utiliser l'intégration et l'entrée dans l'UE comme une opportunité pour améliorer la vie des chrétiens en Turquie aura un écho au Vatican », estiment-ils.

Inquiet du sort des minorités chrétiennes dans les pays à majorité musulmane - ils représenteraient 0,2 % de la population en Turquie -, le Vatican plaide sans relâche pour la liberté religieuse.

Irak Les diplomates américains se montrent chagrinés par les réserves du Vatican sur la situation en Irak en avril 2007. En dépit des efforts américains auprès de la curie pour présenter la doctrine de la guerre préventive en Irak comme proche du concept de « guerre juste » développée par saint Augustin et le philosophe chrétien Thomas d'Aquin, le Vatican est opposé à l'intervention militaire et s'est à plusieurs reprises inquiété du nombre de morts et de la situation générale dans le pays. L'ambassadeur américain auprès du Saint-Siège met en avant « les nombreux développements positifs observés dans plusieurs régions d'Irak ». « Nous continuons à faire pression pour que le Vatican publie des commentaires constructifs sur l'Irak », assure le chargé d'affaires américain.

Proche-Orient En 2002, en plein coeur de la seconde Intifada, les Américains demandent au Vatican de s'adresser à Yasser Arafat, président de l'Autorité palestinienne, pour qu'il fasse « cesser les violences ». Le diplomate du Vatican donne son accord... Plus récemment, les Américains ont exprimé leurs regrets que le Saint-Siège ne profite pas davantage de ses « bonnes relations avec l'Iran » et ne les ait pas utilisées dans le cadre des discussions sur la situation politique au Liban ou sur le dossier nucléaire iranien.

De son côté, le Saint-Siège exhorte les Américains à conserver des liens avec la Syrie et l'Iran. Plus concrètement, en 2008, lors du sommet de la FAO qui se tient à Rome, l'ambassadeur américain dissuade Benoît XVI de recevoir le président iranien Mahmoud Ahmadinejad, qui a sollicité une audience. Invoquant son incapacité à répondre à toutes les demandes, le pape renonce alors à rencontrer le moindre chef d'Etat.

Afrique et Sant'Egidio Démontrant en creux une même impuissance face à la situation au Kivu en 2001, les diplomates américains affirment que l'ambassade a demandé à plusieurs reprises à Sant'Egidio de s'engager davantage dans les discussions autour de cette région de la République démocratique du Congo. De son côté, le Vatican demande que s'accentuent les pressions américaines et britanniques pour obtenir le retrait des troupes ougandaises et rwandaises du Kivu.

A plusieurs reprises, les Américains exhortent le pape à prendre publiquement la parole sur le Zimbabwe. Au printemps 2007, ce « lobbying intense » portera ses fruits, selon les diplomates. Lors de son message urbi et orbi à Pâques, en 2007, le pape évoque « les graves crises » qui secouent ce pays, soutenant les évêques qui ont pris position contre le régime de Robert Mugabe.

Bioéthique, OGM et climat En 2008, les Américains soulignent l'influence potentielle du Vatican dans les pays catholiques pour soutenir l'interdiction du clonage humain. De son côté, le Saint-Siège estime que les Etats-Unis doivent faire davantage pour que la recherche sur les cellules souches adultes propose une alternative à la recherche sur les cellules souches embryonnaires, ce à quoi l'Eglise catholique est formellement opposée.

Toujours hésitante, la position du Vatican sur l'utilisation des organismes génétiquement modifiés (OGM) est, dès 2005, suivie de près par les Etats-Unis. L'ambassade près du Saint-Siège mène un lobbying pour rallier le Vatican sur cette question. « En insistant sur les bénéfices économiques des OGM pour les fermiers des pays en voie de développement », les diplomates espèrent convertir l'Eglise catholique « à l'impératif moral » des OGM, ce qui, au passage, pourrait contribuer à l'acceptation de ces produits dans les pays du Sud.

Avant la signature de l'accord final de la conférence de Copenhague en janvier 2010, les Etats-Unis convainquent le Vatican d'« encourager discrètement » divers pays à signer le texte final. Une démarche particulièrement appréciée par l'ambassade américaine, qui rappelle que, généralement, « le Vatican est réticent à compromettre son indépendance et son autorité morale en s'associant aux efforts de lobbies particuliers ».

Stéphanie Le Bars

Η απόφαση του Δικαστηρίου της Χάγης, μια ευρεία νίκη για τη Πρίστινα.

Le Monde - 22.07.10

Το Διεθνές Δικαστήριο (ΔΔΧ) εκτίμησε, τη Πέμπτη 22 Ιουλίου, ότι η μονομερής δήλωση ανεξαρτησίας του Κοσσόβου τη 17 Φεβρουαρίου 2008 δεν είναι  παράνομη. Η δήλωση ανεξαρτησίας  «ούτε παραβίασε το γενικό διεθνές δίκαιο» ανακοίνωσε ο Πρόεδρος  του Δικαστηρίου, «ούτε παραβίασε το ψήφισμα 1244» του Συμβούλιο Ασφάλειας των Ηνωμένων Εθνών της 10 Ιουνίου 1999, στο τέλος των μαχών μεταξύ των σερβικών δυνάμεων  και των αποσχιστικών Αλβανικών του Κοσσόβου.

Αυτό το ψήφισμα εγκατέστησε μια προσωρινή διοίκηση σ’ αυτή την επαρχία της Σερβίας, «στοχεύοντας να λύσει την ανθρωπιστική κρίση» στο Κόσσοβο. Η επιβολή θεσμών και διατάξεων κάτω από το ραβδί της αποστολής των ΗΕ στο Κόσσοβο (Minuk) «είχε αντικαταστήσει τη σερβική νομική τάξη και στόχευσε να σταθεροποιήσει» την επαρχία, με  «προσωρινό» τρόπο, εκτίμησαν οι δικαστές. Σε όλα τα ερωτήματα, οι δικαστές απάντησαν αρνητικά.

Τεχνικά, δεν δηλώνουν συνεπώς πως είναι νομική η δήλωση της ανεξαρτησίας που απαγγέλθηκε τη  17 Φεβρουαρίου του 2008 από το Κοινοβούλιο του Κοσσόβου.  Δεν παίρνουν θέση ούτε στο ερώτημα εάν σήμερα το Κόσσοβο αποτελεί ένα Κράτος. Εξάλλου,  η λίγο ασυνήθιστη απόφαση αυτή - το Διεθνές Δικαστήριο είναι συνήθως πιο μετριασμένο και γενικά συνενωτικό για τα δύο συγκρουόμενα μέρη -, είναι εντούτοις μια πολύ ευρεία νίκη για τη Πρίστινα.

ΤΟ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟ ΣΤΗ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΤΩΝ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΕΘΝΩΝ

Μέχρι σήμερα, 69 χώρες έχουν αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του Κόσσοβου. Η σημερινή απόφαση θα μπορούσε να προκαλέσει νέες αναγνωρίσεις. Αλλά δεν βάζει τέρμα στη σύγκρουση μεταξύ του Βελιγραδιού και της Πρίστινας. Στην έξοδο από το ακροατήριο, ο Σέρβος υπουργός των εξωτερικών, Vuk Jeremic, δήλωσε ότι η συζήτηση δεν έκλεισε και ότι θα είναι παρόν  στη Γενική Συνέλευση των ΗΕ το Σεπτέμβριο. Επανέλαβε πάλι ότι η Σερβία δεν θα αναγνωρίζει ποτέ την ανεξαρτησία του Κοσσόβου.

Κατά τη διάρκεια των συζητήσεων που οργανώθηκαν από το Δικαστήριο το Δεκέμβριο του 2009, 29 Κράτη είχαν συμμετάσχει.  Αρκετά Κράτη – όπως η Ισπανία - είχαν εκφράσει το φόβο τους ότι αν το Δικαστήριο εκδίδει μια απόφαση υπερβολικά ευνοϊκή για τη Πρίστινα, αυτό θα δημιουργούσε ένα μοιραίο προηγούμενο για άλλες αποσχιστικές ομάδες  σε όλο τον κόσμο. Σ’ αυτό το σημείο επίσης, οι δικαστές δεν επέδειξαν ιδιαίτερο μετριασμό ούτε την συνηθισμένη σύνεση.  Εκτίμησαν ότι  «Το γενικό διεθνές δίκαιο δεν περιλαμβάνει καμία απαγόρευση ». Στο τέλος του ακροατηρίου,  ένας Βέλγος νομικός εκτιμούσε  ειρωνικά, ότι το Δικαστήριο «άνοιξε το δρόμο στους Φλαμανδούς διασπαστές».

La décision de la Cour de La Haye, une large victoire pour Pristina

22.07.10

La Cour internationale de Justice (CIJ) a estimée, jeudi 22 juillet, que la déclaration unilatérale d'indépendance prononcée au Kosovo le 17 février 2008 n'était pas illégale. Cette déclaration n'a "ni violé le droit international général", a lu le président de la Cour, "ni la résolution 1244" adoptée par le Conseil de sécurité des Nations unies le 10 juin 1999, au terme des combats entre les forces serbes et les sécessionnistes albanais du Kosovo.

Cette résolution mettait en place une administration provisoire pour cette province de Serbie, "visant à répondre à la crise" humanitaire au Kosovo. La mise en place d'institutions sous la houlette de la Mission des Nations unies au Kosovo (Minuk) s'était "substituée à l'ordre juridique serbe et visait à stabiliser" la province, de façon "temporaire", ont estimé les juges. A toutes les questions, les juges ont répondu par la négative.

Techniquement, ils n'affirment donc pas que la déclaration d'indépendance adoptée le 17 février 2008 par le Parlement du Kosovo est légale. Ils ne se prononcent pas non plus sur la question de savoir si aujourd'hui, le Kosovo constitue un Etat. Mais cette décision, peu habituelle d'ailleurs – la Cour internationale de Justice est en général plus nuancée et ménage généralement les deux parties au conflit –, est néanmoins une très large victoire pour Pristina.

EN SEPTEMBRE À L'ASSEMBLÉE GÉNÉRALE DES NATIONS UNIES

A ce jour, 69 pays ont reconnu l'indépendance du Kosovo. La décision rendue aujourd'hui par la Cour pourrait susciter de nouvelles reconnaissances. Mais elle ne met pas un terme au conflit qui oppose toujours Belgrade et Pristina. A la sortie de l'audience, le ministre serbe des affaires étrangères, Vuk Jeremic, a affirmé que le débat était loin d'être clos et qu'il serait sur la table de l'Assemblée générale des Nations unies en septembre. Il a de nouveau réitéré que la Serbie ne reconnaîtrait jamais l'indépendance du Kosovo.

Lors des débats organisés devant la Cour en décembre 2009, auxquels 29 Etats avaient participé, plusieurs d'entre eux – dont par exemple l'Espagne – avaient exprimé leur crainte que la Cour rende une décision trop favorable à Pristina, estimant que cela créerait inévitablement des précédents pour d'autres groupes indépendantistes à travers le monde. Sur ce point aussi, les juges n'ont pas fait preuve des nuances et de la prudence habituelle. "Le droit international général ne comprend aucune interdiction", ont-ils estimé. Un juriste belge estimait avec ironie, au terme de l'audience, que la Cour avait "ouvert la voie aux indépendantistes flamands".

Που είναι οι γυναίκες;

Yves Simon *  LE MONDE 19.06.10

Σύμφωνα με τον Ινδό Amartya Sen, βραβείο Νόμπελ οικονομίας, εκατό εκατομμύρια γυναίκες απουσιάζουν σήμερα  ανά τον κόσμο! Διαβάσατε καλά!! εκατό εκατομμύρια γυναίκες απουσιάζουν μεταξύ μας. Πού είναι; Εξαφανισμένες, ακρωτηριασμένες, ναρκωμένες με μεθαμφεταμίνες, πεθαμένες από υποσιτισμό από  έλλειψη φροντίδων πριν να φθάσουν στην ηλικία του ενός έτους, ή ακόμη, έφηβες που αφήνονται για να πεθάνουν από μελαγχολία ή από το AIDS παρά να επιζήσουν στα πορνεία της Κίνας και της Ινδίας.

Εκατό εκατομμύρια, είναι παραπάνω από μια μισή φορά του γαλλικού πληθυσμού: μητέρες, αδελφές, νέα κορίτσια που δεν θα κρατήσουμε ποτέ στην αγκαλιά μας για να γνωρίζουν τις λέξεις της αγάπης, της άνεσης, της εμπάθειας. Εκατό εκατομμύρια στόματα και χείλια που δεν θα αγγίξουν ούτε τα μάγουλά μας ούτε τα μέτωπά μας, που δεν θα φιλήσουν ποτέ τους ανθρώπους που θα μπορούσαν να αγαπήσουν, δεν θα ψιθυρίσουν σε κανένα το πόνο τους, τα όνειρα τους, τα ιδανικά τους: στόματα και χείλια κλειστά πριν να έχουν μάθει να μιλήσουν και που θα κρατήσουν για πάντα τη σιωπή των καταραμένων.

Μια ινδική παροιμία λέει: «Να μεγαλώσεις ένα κορίτσι είναι όπως να ποτίσεις τον κήπο του γείτονά σου.» . Με άλλα λόγια, είναι απώλεια χρόνου και χρήματος το να θρέψεις ένα κορίτσι σε μια ήδη φτωχή οικογένεια. «Δεν θέλω να έχω κορίτσι για να ζει τους ίδιους πόνους που έζησα», δηλώνει η Indira, μια Ινδή 25 ετών που ανήκει σε ανώτερη κάστα. « Ο υπερβολικός πόνος σκοτώνει, μια υπερβολικά βία στη καθημερινότητα  ενθαρρύνει τις γυναίκες να αυτό-εξαλειφθούν», γράφει η Manon Loizeau, βραβείο Albert London, στον πρόλογό της ενός βιβλίου που έγινε σε λίγους μήνες παγκόσμιο μπεστ σέλερ, ‘Το μισό του ουρανού‘. Η σκληρότητα του πραγματικού όπως και του ουρανού, ο τίτλος ανακτεί μια παλαιά κινεζική ποιητική καταδίκη: «Η γυναίκα είναι το άλλο μισό του ουρανού», ενώ είναι μέσα σε αυτήν την χώρα ακριβώς, και στους γείτονές της της ανατολικής Ασίας, όπου αυτό το ουράνιο ήμισυ εξαφανίζεται από τους καταλόγους των ληξιαρχείων του κόσμου!

Είναι δύο δημοσιογράφοι της New York Times, Nicholas Kristof και η κινεζική σύζυγός του, Sheryl WuDunn, που μόλις εκδώσαν αυτό το βιβλίο μετά από δέκα χρόνια έρευνας. Πρέπει κανείς να το έχει διαβάσει για να αντιλήφθη το εύρος μιας κοσμικής εξαφάνισης που την βλέπει και την γνωρίζει ο ΟΗΕ και του πλανήτη των ΜΜΕ, σαν να ήταν μια μαύρη τρύπα του χώρου όπου κανένα φως δεν μπορεί να διεισδύσει.

Και όμως, όταν συλλαμβάνεται ένας μόνο κινέζος αποστάτης στη  Σαγκάη ή στο Πεκίνο, κινητοποιούμαστε, διαμαρτύρεται, με το δίκαιο μας, εξ ονόματος των δικαιωμάτων του ανθρώπου και της ελευθερίας της έκφρασης ώστε για να τον απελευθερώσουν. «Όταν είναι εκατό χιλιάδες  κορίτσια που απάγονται και θύματα των δικτύων της πορνείας, αυτό μάλιστα δεν θεωρείται ούτε σαν μια πληροφορία», απαντούν οι συγγραφείς.

Από την άφιξη των ηχογράφων, εκατομμύρια γυναίκες στην Ασία κάνουν έκτρωση όταν γνωρίζουν ότι θα βάλουν στον κόσμο ένα παιδί θηλυκού φύλου. Εξαλειμμένες μόνο από το χρωμοσωμικό γεγονός ότι κατέχουν ένα καταραμένο διπλό Χ, εκατομμύρια μελλοντικές γυναίκες δεν θα δουν την ημέρα. Μπορούμε να το αποκαλέσουμε μια «γυναικτονία»;;

Δεν είναι τυχαίο εάν είναι ο Amartya Sen που έχει λανσάρει αυτή τη ανησυχητική κραυγή και αριθμό των εκατό εκατομμυρίων απόντων. Μέσα στα βιβλία του και ομιλίες, δεν υιοθετεί παρά το θηλυκό όταν για ένα πρόσωπο, είτε άνδρας, είτε γυναίκα. Αυτός ο Βεγγάλης Ινδός ερευνά τρόπους για να επαλειφθούν οι «επανορθώσιμες αδικίες». Και δεν είναι τυχαίο εάν είναι γυναίκες που, στην Ινδία και στη Κίνα, επιδιώκουν να βάλουν τέλος σε αυτές τις «επανορθώσιμες αδικίες», αυτές επιδιώκουν να βρίσκουν τις αγνοούμενες, να πείσουν τις μητέρες, τις οικογένειες, τους δήμους, τα Κράτη, ότι το μέλλον του πλανήτη μας πέρνα από τις γυναίκες.

Εν ολίγοις, ότι αυτές δεν είναι κοινωνικά παράσιτα. «Να μεγαλώνεις έναν άνθρωπο, είναι να μεγαλώνεις ένα άτομο. Να μεγαλώνεις μια γυναίκα, είναι σαν να μεγαλώνεις μια οικογένεια ", προφήτευσε ο Gandhi.

Αλλά οι πνευματικές και κοινωνικές δυστυχίες, δεν είναι οι μόνες αιτίες αυτών των μαζικών εξαφανίσεων, η θρησκεία που διακρίνει τις γυναίκες εδώ και  δεκατέσσερις αιώνες στο μουσουλμανικό κόσμο καρφώνει στο παλούκι, λιθοβολεί, καίει κάθε μέρα, εκατοντάδες νέες γυναίκες. Μέσα μόνο στο Πακιστάν, τα τελευταία δέκα χρόνια, στις ζευκτές πόλεις Islamabad και Rawalpindi, είναι πέντε χίλιες γυναίκες και κορίτσια δικασμένες ένοχες για ανυπακοή έχουν ψεκαστεί με κηροζίνη, με οξέα, και καμένες από τα μέλη της οικογένειάς τους ή από τα πεθερικά τους!

Η Benazir Bhutto εκεί δολοφονήθηκε, η Taslima Nasreen (στο Μπανγκλαντές) και η Shirin Ebadi (στο Ιράν), βραβείο Νόμπελ ειρήνης, ζουν σε εξορία.  «Η πλειοψηφία των κατοίκων της κόλασης θα είναι γυναίκες, που βλαστημούν  υπερβολικά και είναι αχάριστες προς τους συζύγους τους», αναφέρει ο Muhammad Imran, στον επίλογο του βιβλίου της Manon Loizea.

Είναι μακρύς ο κατάλογος των βιαιοτήτων κατά του άλλου μισού του ουρανού: σύγχρονη σκλαβιά στην Ασία, τη Μέση Ανατολή όπως και στη Δύση, χτυπημένες γυναίκες (μια νεκρή κάθε δύο μέρες σε Γαλλία), διάκριση στη πρόσληψη εργασίας, ενοχική απουσία μέσα στη πλειοψηφία των ευρωπαϊκών κοινοβουλίων, των θέσεων οικονομικής απόφασης στα κράτη και στις επιχειρήσεις… Μια άλλη μάστιγα τις χτυπά, το AIDS που έγινε πρώτη αιτία  θνησιμότητας των γυναικών στις περισσότερες χώρες της Αφρικής.

Ακόμα και αν καταλαμβάνουν ορατές θέσεις στις τηλεοπτικές μας οθόνες, στη Δύση, οι γυναίκες δεν πεθαίνουν κατά πρώτο λόγο επειδή είναι γυναίκες, υποφέρουν όμως σε λιγότερο φωτεινούς κόσμους, να είναι μόνο σκιές, αντικαταστάτριες, όντα δευτέρας κατηγορίας. «Η γυναίκα είναι το μέλλον του ανθρώπου», τραγούδησε ο Aragon.  Μόνο μια μακριά πορεία της ανθρωπότητας θα μπορέσει να φτάσει, ίσως  μια ημέρα, να συμπέσει το Πραγματικό με τη Ποίηση.

*Μυθιστοριογράφος και μουσικοσυνθέτης. Έχει λάβει το βραβείο Médicis για το βιβλίο «Η έκπτωση των συναισθημάτων» και το μεγάλο βραβείο τραγουδιού της γαλλικής ακαδημίας για το δισκογραφικό του έργου. Τελευταίο μυθιστόρημα: «Θα ήθελα τόσο να επιστρέψω» (2007). Τελευταίο CD: «Ψιθυρισμοί» (Barclay/Universal, 2007)

Yves Simon («Τα Χρονικά»)

 

Où sont les femmes ?

LE MONDE | 19.06.10

Selon l'Indien Amartya Sen, Prix Nobel d'économie, manquent aujourd'hui à l'appel cent millions de femmes de par le monde ! Vous avez bien lu : cent millions de femmes manquantes parmi nous. Où sont-elles ? Disparues, mutilées, droguées à la méthamphétamine, mortes de malnutrition et de manque de soins avant d'avoir atteint l'âge d'un an, ou encore, adolescentes se résignant à mourir de mélancolie ou du sida plutôt que de survivre dans les bordels de la Chine et de l'Inde.

Cent millions, c'est plus d'une fois et demie la population française : des mères, des soeurs, des jeunes filles que nous ne tiendrons jamais dans nos bras afin qu'elles connaissent les mots de l'amour, du réconfort, de l'empathie. Cent millions de bouches et de lèvres qui n'effleureront ni nos joues ni nos fronts, qui n'embrasseront jamais les êtres qu'elles auraient pu aimer, ne chuchoteront à personne les mots de leur souffrance, de leurs rêves, de leurs idéaux : des bouches et des lèvres murées avant d'avoir appris à parler et qui garderont à jamais le silence des damnées.

Un proverbe indien dit : "Elever une fille, c'est comme arroser le jardin de son voisin." Autrement dit, c'est une perte de temps et d'argent que de nourrir une fillette dans une famille déjà percluse de pauvreté. "Je ne veux pas avoir de fille pour qu'elle vive les mêmes souffrances que moi", dit Indira, une Indienne de 25 ans d'une caste supérieure. "Trop de douleur tue, trop de violence au quotidien qui encourage les femmes à s'éliminer elles-mêmes", écrit Manon Loizeau, prix Albert Londres, dans sa préface d'un livre devenu en quelques mois un best-seller mondial La Moitié du ciel (Les Arènes, 200 p., 22 euros). Cruauté du réel comme du ciel, le titre reprend une vieille sentence poétique chinoise : "La femme est l'autre moitié du ciel", alors que c'est dans ce pays justement, et chez ses voisins de l'Asie orientale, que cette moitié céleste disparaît le plus sur la liste des états civils du monde !

Ce sont deux journalistes du New York Times, Nicholas Kristof et son épouse chinoise, Sheryl WuDunn, qui viennent de publier ce livre après dix ans d'enquête. Il faut l'avoir lu pour connaître l'ampleur d'une disparition cosmique se passant au vu et au su de l'ONU et de la planète médiatique comme si là était un trou noir de l'espace qu'aucune lumière ne peut pénétrer. Pourtant, lorsqu'un seul dissident chinois est arrêté à Shanghaï ou à Pékin, nous nous mobilisons, pétitionnons, à juste raison, au nom des droits de l'homme et de la liberté d'expression afin de le faire libérer. "Quand ce sont cent mille filles qui sont kidnappées et victimes des réseaux de prostitution, cela n'est même pas considéré comme une information", répliquent les auteurs.

Depuis l'arrivée de l'échographie, des millions de femmes en Asie avortent lorsqu'elles savent qu'elles vont mettre au monde un enfant de sexe féminin. Eliminées par le seul fait chromosomique qu'elles possèdent un double X infamant, des millions de futures femmes ne verront pas le jour. Peut-on appeler cela un gynécide ?

Ce n'est pas un hasard si c'est Amartya Sen qui a lancé ce cri et ce chiffre alarmants de cent millions d'absentes. Dans ses livres et ses discours, il n'emploie que le féminin lorsqu'il parle d'une personne, qu'elle soit un homme ou une femme. Cet Indien bengali cherche à savoir comment procéder pour éliminer les "injustices réparables". Ce n'est toujours pas un hasard si ce sont des femmes qui, en Inde et en Chine, cherchent à mettre fin à ces "injustices réparables", elles se sont mises à rechercher les disparues, à convaincre les mères, les familles, les municipalités, les Etats, que l'avenir de notre planète passait par les femmes. Bref, que celles-ci ne sont pas des parasites sociaux. "Eduquer un homme, c'est éduquer un individu. Eduquer une femme, c'est éduquer une famille", prophétisait Gandhi.

Mais les misères, intellectuelle et sociale, ne sont pas les seules causes de ces disparitions de masse, la religion qui discrimine les femmes depuis quatorze siècles dans le monde musulman cloue au pilori, lapide, brûle, chaque jour, des centaines de jeunes femmes. Dans le seul Pakistan, durant ces dix dernières années, dans les villes jumelles d'Islamabad et de Rawalpindi, ce sont cinq mille femmes et filles jugées coupables de désobéissance qui ont été aspergées de kérosène, d'acide, puis immolées par les membres de leur famille ou de leur belle-famille ! Benazir Bhutto y fut assassinée, Taslima Nasreen (Bangladesh) et Shirin Ebadi (Iran), Prix Nobel de la paix, vivent en exil. "La majorité des occupants de l'enfer seront des femmes, qui jurent trop et sont ingrates envers leurs époux", a éructé Muhammad Imran, cité en exergue du livre de Manon Loizeau.

Elle est longue la liste des exactions commises envers l'autre moitié du ciel : esclavage moderne en Asie, au Moyen-Orient comme en Occident, femmes battues (une morte chaque deux jours en France), discrimination à l'embauche, absence coupable dans la plupart des parlements européens, des postes de décision économique... Un autre fléau les frappe, le sida devenu première cause de mortalité des femmes dans une majorité des pays d'Afrique, Même si elles occupent nombre de places visibles sur nos écrans télé, en Occident, les femmes ne meurent pas en premier lieu d'être femmes, elles souffrent, dans des mondes moins lumineux, de n'être que des ombres, des doublures, des êtres de second rang. "La femme est l'avenir de l'homme", a chanté Aragon. Seule une longue marche de l'humanité pourra parvenir, un jour peut-être, à faire coïncider Réel et Poésie.

---

Romancier et auteur-compositeur. A reçu le prix Médicis pour "La Dérive des sentiments" et le Grand Prix Chanson de l'Académie française pour son oeuvre discographique. Dernier roman : "Je voudrais tant revenir" (Seuil, 2007). Dernier CD : "Rumeurs" (Barclay/Universal, 2007)

Yves Simon (Chronique)

Article paru dans l'édition du 20.06.10

Καταδικάζεται η Ευρώπη σε εξαφανισμό;

Alain Frachon* – Le Monde 19.07.2010

Δεν θέλουμε να χαλάσουμε τις διακοπές εκείνων που ακόμα πιστεύουν στην Ενωμένη Ευρώπη, αλλά τα νέα από το μέτωπο είναι άσχημα. Δεν είναι μόνο το τελευταίο έντυπο του αμερικάνικου περιοδικού Time (12 Ιουλίου), που χαρακτηρίζει την Ευρώπη ως «χαμένη ήπειρο», ούτε η τελευταία έκδοση του  Newsweek (12 Ιουλίου), που θεωρεί  τις ευρωπαϊκές τράπεζες χειρότερες   από την  Wall Street.

Υπάρχει κάτι πιο σοβαρό, μια έρευνα της αναγνωρισμένης  αμερικάνικης επιθεώρησης  «The American Interest»  (Ιούλιος-Αύγουστος 2010)  θέτει ένα απλό ερώτημα: «Μπορεί η Ευρώπη να ξαναξεκινήσει;»

Απάντηση: τίποτα δεν είναι πιο αβέβαιο.

Οκτώ δοκιμιογράφοι, τέσσερεις από τις ΗΠΑ και  τέσσερεις από τη παλαιά ήπειρο, αναρωτιούνται για το μέλλον του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.  Κανένας από τους Αμερικανούς δεν μπορεί να κατηγορηθεί για «yankee»  ή ότι κατέχεται από  ευρωφοβία  του τύπου των πρώτων σελίδων  της Wall Street Journal, αντίθετα. Ομοίως, κανένας από τους Ευρωπαίους δεν ανήκει στο στρατόπεδο των Ευρω-σκεπτικιστικών. Εντούτοις,  η διάγνωσή τους είναι ίδια.  Εκτός απροόπτου, μάλλον απίθανο, η πτώση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), ως ιδιαίτερη οικονομική και  πολιτική δύναμη, κρίνεται σχεδόν μη αναστρέψιμη. Θα ήταν το τέλος μιας όμορφης ιστορίας, ο αναγγελθείς θάνατος μιας αντίληψης  που ανήκει στον εικοστό αιώνα.

Πρώτα απ’ όλα υπάρχει  πρόβλημα πίστης. Για να συνεχίζει  να υπάρχει η Ευρώπη ως πολιτικό σχέδιο, πρέπει καταρχήν οι πρώτοι ενδιαφερόμενοι να πιστεύουν σ’ αυτό το σχέδιο  και  όχι  μόνο μερικοί  της ελίτ, όσο σοφοί και καλοπροαίρετοι κι αν είναι.

Όμως, οι Ευρωπαίοι  αμφιβάλουν, λέει  ο αμερικανός Kurt Volker, ειδικός στις διατλαντικές σχέσεις στο πανεπιστήμιο  Johns Hopkins University, σχολή  προηγμένων διεθνών σπουδών. "Γιατί να έχει πίστη ο κόσμος σε ένα μοντέλο που οι Ευρωπαίοι οι ίδιοι φαίνονται να μη πιστεύουν πια;"

Θα μπορούσε να απαντήσει κανείς σ’ αυτόν τον  πρώην Πρεσβευτή των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ ότι οι δημοσκοπήσεις για τη δημοτικότητα της Ευρώπης στους ίδιους τους Ευρωπαίους δεν είχαν ποτέ σταθερή κατεύθυνση: μια προς τα κάτω, μια προς τα πάνω  - ποτέ τίποτα οριστικό. Αλλά εάν το επιχείρημα της πίστης μπορεί να αμφισβητηθεί, πιο ισχυρή  φαίνεται να είναι η απουσία μιας κοινής κατεύθυνσης: οι Ευρωπαίοι δεν συμφωνούν με το τι θα έπρεπε να είναι η Ένωση.

Ο Γερμανός δημοσιογράφος της  Welt, Michael Stürmer  πιστεύει ότι οι ηγέτες της γηραιάς Ηπείρου θα μπορούσαν  να αποφύγουν  την κατάρρευση της ΕΕ.  Δεν μπορούν ωστόσο να κρύψουν  την αδυναμία τους  να συμφωνήσουν στα ζητήματα εκείνα που θα  καθιστούσαν την  Ένωση πολιτικά ισχυρή , εντός  και εκτός,  ικανή να  ασκήσει  επιρροή σε όλο το κόσμο.

Το ίδιο πιστεύει  και  ο Walter Laqueur, αυτός ο μεγάλος αμερικανός  ιστορικός  γερμανικής καταγωγής . Απογοητευμένος  εραστής  της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης έγραφε το 2007 ένα βιβλίο θλίψης, με τον δραματικό  τίτλο:  «Οι τελευταίες ημέρες της Ευρώπης». Παρατείνοντας  αυτή τη λυπημένη κραυγή στο The American Interest, παρατηρεί ότι η ΕΕ είναι, βεβαίως, μια ευρεία περιοχή ελεύθερου εμπορίου, αλλά τίποτα περισσότερο. Πέρα από μια συζητήσιμη κοινή αγροτική πολιτική και  των διαρθρωτικών βοηθειών στις πιο καθυστερημένες περιοχές της, η Ένωση δεν υπάρχει: ούτε κοινή ενεργητική πολιτική, ούτε κοινή άμυνα, ούτε ιδιαίτερα κοινή διπλωματία  που θα την προσδιόριζε σαν Μεγάλη μεταξύ Μεγάλων αυτού του κόσμου.

Το συμπέρασμα του Laqueur είναι άγριο.  Γράφει: Το Ευρωπαϊκό πρότυπο προσεγγίζει  αυτό της Λατινικής Αμερικής. Αυτές οι  χώρες που είναι έτοιμες  να καθιερώσουν μια περιοχή ελεύθερου εμπορίου, «διατηρούν μια κοινή αρχαία κουλτούρα», «ζουν γενικά ειρηνικά μεταξύ τους και απέχουν να κάνουν ζημιά στον υπόλοιπο κόσμο»…

Η ΕΕ στερήθηκε από τύχη. Δεν έχασε το ραντεβού με τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Αυτοκρατορίας. Τις ενσωμάτωσε, αλλά αυτή η διεύρυνση – με καλό σκοπό  - έγινε εις βάρος της εκβάθυνσής της. Ο  παλαιός αυτός διαπληκτισμός δεν ανήκει  στη ρητορική. Με είκοσι επτά χώρες  η Ευρώπη δυσχεραίνεται, «στο σημείο που να μην  μπορεί να πάρει μια απόφαση»  για θέματα που ναι μεν ενοχλούν, αλλά που θα της προσέδιναν ένα βασικό σώμα: ενεργητική πολιτική, σχέσεις με το Ρωσία, σχέσεις με το Ισλάμ ,  σχέσεις με τη Τουρκία, κ.λπ.

Ο  Pierre Hassner, Γάλλος ειδικός για τις διεθνείς σχέσεις, εξηγεί ότι αυτή η παράλυση έχει οδηγήσει τις μεγάλες χώρες - Γερμανία και Γαλλία – να επανεθνικοποιήσουν μερικές από τις πολιτικές τους. Όταν η διεύρυνση απαιτούσε διοίκηση με αυξημένο ομοσπονδιακό χαρακτήρα, «οι κύριες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν έπαψαν  να αυξάνουν τις εθνικές εξουσίες τους».

Η κρίση του Ευρώ αποκάλυψε την ίδια εσωτερική αντίφαση. Η διαχείριση ενός κοινού νομίσματος απαιτεί μια εναρμόνιση των δημοσιονομικών πολιτικών, κάτι που  εκθείασε η Γαλλία αλλά αρνήθηκε η Γερμανία . Πάντα το ίδιο εμπόδιο: η ύπαρξη του Ευρώ, όπως και της διεύρυνσης, υπέθεσε  μια αύξηση  «του ομοσπονδιακού συστήματος» στην ίδια στιγμή πού η έκφραση αυτή καταργήθηκε πολιτικά, δηλωνόταν αρνητικά  και υποτίθεται ότι έφερνε επανάσταση στους πολίτες, εν ολίγοις σόκαρε τη δημοκρατία. Ιδού ο τρόπος της Ευρώπης να κάνει τα μισά πράγματα, μέχρι την αναπόφευκτη συνάντηση με τον τοίχο της πραγματικότητας.

Εσωτερική αντίφαση πάντα: σύμφωνα με το Βούλγαρο Ιβάν Krastev, η οικονομική Ευρώπη απαιτεί μια μεγαλύτερη μετανάστευση, ενώ η πολιτική Ευρώπη δεν το δέχεται. Η κατάρρευση της Ευρωπαϊκής δημογραφίας, η γήρανση του πληθυσμού καλούν περισσότερους μετανάστες, ενώ οι χώρες μέλη εμφανίζονται να μη είναι σε θέση να το ανεχτούν. Το κοινωνικό μέλλον της ΕΕ - χρηματοδότηση της υγείας και των συντάξεων - θα απαιτούσε να αναπροσανατολιστεί  το Κράτος Πρόνοιας ευνοώντας τις δαπάνες της ένταξης των μεταναστών.

Καταδικάζουν την Ευρώπη τα τόσα χαμένα ραντεβού με την Ιστορία ; Οι συντάκτες υποτιμούν το επίπεδο της ολοκλήρωσης  των νομοθεσιών μέσα στην ΕΕ, ένα ισχυρό παράγοντα της εσωτερικής εναρμόνισης. Παραμελούν ένα από μέρος του χαρακτήρα της.  Είναι μια τρομερή μηχανή παραγωγής  ενός Κράτους Δίκαιου, αλλά βεβαίως  εσωτερικά των συνόρων. Εντούτοις θέτουν ερωτήματα που πονούν,  ενώ οι Ευρωπαίοι δεν τα θέτουν καθόλου ή δεν τα θέτουν αρκετά.

*Ο Alain Frachon είναι  δημοσιογράφος και διευθυντής ειδήσεων στη Le Monde.

L'Europe serait-elle condamnée à disparaître ?

Alain Frachon – Le Monde

On s'en veut de plomber les vacances de ceux qui croient encore dans l'Europe mais les nouvelles du front sont mauvaises. Ce n'est pas seulement le dernier numéro du magazine américain Time (12 juillet), qui qualifie l'Europe de « continent perdu ». Ni la dernière livraison de Newsweek (12 juillet), qui juge les banques européennes dans un état « pire que Wall Street ».

Il y a du plus lourd, une enquête de l'excellente revue américaine The American Interest (juillet-août 2010). Elle pose une question simple : « Est-ce que l'Europe peut repartir ? » Réponse : rien n'est moins sûr.

Huit essayistes, quatre des Etats-Unis, quatre du Vieux Continent, s'interrogent sur l'avenir du projet européen. Aucun des Américains ne peut être accusé d'europhobie yankee, façon pages éditoriales du Wall Street Journal, au contraire ; de même, aucun des Européens n'appartient au camp des eurosceptiques professionnels. Leur diagnostic est pourtant identique : sauf sursaut, en général jugé improbable, le déclin de l'Union européenne (UE), en tant que puissance économique et politique singulière, est jugé quasi irréversible. Ce serait la fin d'une belle histoire, la mort annoncée de quelque chose qui appartient au XXe siècle.

Il y a d'abord un problème de foi. Pour que l'Europe continue à exister en tant que projet politique, il faut que les premiers intéressés y croient - pas seulement quelques élites, si savantes et bien intentionnées soient-elles.

Or, les Européens doutent, dit l'Américain Kurt Volker, spécialiste des relations transatlantiques à la Johns-Hopkins University School of Advanced International Studies : « Pourquoi le monde aurait-il foi dans un modèle dans lequel les Européens eux-mêmes ne paraissent plus croire ? »

On pourrait répondre à cet ancien ambassadeur des Etats-Unis à l'OTAN que les sondages sur la popularité de l'Europe auprès des Européens n'ont jamais été à sens unique : mouvement tantôt en baisse, tantôt en hausse - jamais rien de définitif. Mais si l'argument de la foi est contestable, il y a celui, plus costaud, de l'absence de sens partagé : les Européens ne s'entendent pas sur ce que doit être l'Union.

Journaliste au groupe Welt, l'Allemand Michael Stürmer estime que les dirigeants du Vieux Continent sauront éviter un effondrement de l'UE. Ce qu'ils ne peuvent plus cacher, en revanche, c'est leur incapacité « à s'entendre sur ce que serait une Union à fort contenu politique, à l'intérieur et à l'extérieur, prête à dispenser dans le monde l'influence européenne ».

Walter Laqueur, le grand historien américain d'origine allemande, est sur le même registre. Amoureux déçu du projet d'intégration européenne, il a écrit, en 2007, un livre chagrin, au titre péremptoire : Les Derniers Jours de l'Europe. Prolongeant ce triste lamento dans The American Inte rest, il observe que l'UE est, certes, une vaste zone de libre-échange, mais pas grand-chose d'autre. Au-delà d'une politique agricole aujourd'hui contestée et d'aides structurelles à ses régions les plus retardées, l'Union n'existe guère : pas de politique énergétique commune, ni de défense ni de diplomatie singulières qui l'identifieraient comme un Grand parmi les Grands de ce monde.

La conclusion de Laqueur est féroce. Le modèle européen se rapproche de celui que présente l'Amérique latine, écrit-il. Voilà des pays qui sont en passe d'établir une zone de libre-échange, « entretiennent une culture ancestrale commune », « vivent généralement en paix les uns avec les autres, et s'abstiennent de porter tort au reste du monde »...

L'UE a manqué de chance. Elle n'a pas raté son rendez-vous avec les pays de l'ex-Empire soviétique. Elle les a intégrés, mais cet élargissement - juste cause - s'est fait au détriment de son approfondissement. Cette vieille querelle ne relève pas de la rhétorique. A vingt-sept, l'Europe serait ingérable, « étendue à un point q u'elle ne peut prendre de décision » sur les sujets qui fâchent, mais lui donneraient corps : politique énergétique et relations avec la Russie, rapport à l'islam et relations avec la Turquie, etc.

Pierre Hassner, spécialiste français des relations internationales, explique bien que cette paralysie a conduit les grands pays - notamment l'Allemagne et la France - à renationaliser certaines de leurs politiques. Quand l'élargissement eût commandé un surcroît de fédéralisme, « les principaux gouvernements euro péens n'ont eu de cesse d'augmenter leurs propres pouvoirs nationaux ».

La crise de l'euro a révélé la même contradiction interne. La gestion d'une monnaie commune exige une harmonisation des politiques budgétaires, que la France préconisait mais que l'Allemagne a refusée. C'est toujours le même obstacle : le fait de l'euro, comme celui de l'élargissement, supposait un surplus de « fédéralisme » au moment où l'expression était politiquement bannie, négativement connotée, censée révolter les citoyens, bref heurter la démocratie. D'où cette manière de l'Europe de faire les choses à moitié, jusqu'à l'inévitable rencontre avec le mur de la réalité.

Contradiction interne toujours : selon le Bulgare Ivan Krastev, l'Europe économique réclame une immigration plus nombreuse, que l'Europe politique n'accepte pas. L'effondrement de la démographie européenne, le vieillissement de la population appellent davantage d'immigrants, ce que les pays membres ne paraissent pas en mesure de tolérer. L'avenir social de l'UE - financement de la santé et des retraites - exigerait de réorienter l'Etat-providence en privilégiant les dépenses d'intégration des immigrants.

Autant de rendez-vous manqués avec l'Histoire condamnent-ils l'Europe ? Les auteurs sous-estiment le niveau d'intégration des législations au sein de l'UE, puissant facteur d'harmonisation intérieure. Ils négligent une de ses caractéristiques : elle est une formidable machine à produire de l'Etat de droit - à l'intérieur de ses frontières, s'entend. Ils n'en posent pas moins des questions qui font mal et que les Européens ne posent pas ou pas assez.

Alain Frachon, Journaliste et directeur français de l'information du 'Monde'.