Όλους μας εξέπληξε ο πρόεδρος Τραμπ που υπέγραφε διαδοχικά εκτελεστικά διατάγματα αμέσως μετά την ορκωμοσία του. Ο ευρωπαϊκός Τύπος είδε σε αυτή την πράξη έναν απολυταρχικό ηγέτη που επιβεβαιώνει την ισχύ του. Καθόλου! : ένα μεγάλο μέρος αυτών των εγγράφων περιορίζει την εξουσία του ομοσπονδιακού κράτους προς όφελος των ομόσπονδων πολιτειών. Λάθη ερμηνείας αυτού του τύπου αποτελούν πλέον λεγεώνα μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρώπης.

Ηάφιξη του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο αναδιανέμει όλα τα ιδεολογικά, γεωπολιτικά, αλλά και οικονομικά, ακόμη και στρατιωτικά χαρτιά. Πράγματι, για πρώτη φορά μετά από σχεδόν δύο αιώνες, ένας τζακσόνειος βρίσκεται και πάλι στην εξουσία στις Ηνωμένες Πολιτείες. Είχαμε ξεχάσει αυτόν τον τρόπο σκέψης (εκτός στα γουέστερν) και δεν είμαστε πλέον σε θέση να τον προβλέψουμε. Ωστόσο, ο Τραμπ έχει ήδη ασκήσει την εξουσία για τέσσερα χρόνια, αλλά εκείνη την εποχή εμποδίστηκε σε μεγάλο βαθμό να εφαρμόσει την πολιτική του από τους Ρεπουμπλικάνους συμμάχους του, ενώ ο δημοκρατικός Τύπος μας διαβεβαίωνε ότι ήταν ψυχικά άρρωστος ή φασίστας.

Περιέργως, οι διαμορφωτές γνώμης (influencers) των social media που υπερασπίζονται την άποψή του δεν μας πληροφορούν παρά μόνο για την ιδεολογική του μάχη ενάντια στο γουόκισμα, ποτέ για την αντίληψή του για τις διεθνείς σχέσεις και λιγότερο για τις πολιτικές του φιλοδοξίες. Αυτό είναι ακόμη πιο περίεργο γιατί μετά τις εκλογές της 5ης Νοεμβρίου, η ομάδα του Ντόναλντ Τραμπ έχει επικοινωνήσει με πολλούς διαμορφωτές γνώμης, στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο Ηνωμένο Βασίλειο, και έχει αρχίσει να τους πληρώνει αδρά.

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να σκεφτούμε αυτήν την αντίφαση. Είτε ο Ντόναλντ Τραμπ σκοπεύει να αποκοιμίζει τους Ευρωπαίους για τις πραγματικές του προθέσεις, είτε θεωρεί ότι δεν μπορούν να καταλάβουν παρά μόνο ένα πράγμα τη φορά. Από την πλευρά μας, θα συνεχίσουμε τη δουλειά μας περιγράφοντας τις διαφορετικές πτυχές του χαρακτήρα χωρίς να ξεχνάμε καμία από αυτές.

Ο αγώνας ενάντια στην ιδεολογία γουόκ

Ο γουοκισμός γενικά παρουσιάζεται ως αντίδραση στη δουλεία και τον φυλετικό διαχωρισμό. Οι Ευρωπαίοι άποικοι, έχοντας επίγνωση της φρίκης που είχαν διαπράξει, φέρονται να προσπαθούν να εξιλεωθούν.

Δεν είναι καθόλου η γνώμη μου. Στα μάτια μου, ο γουοκισμός δεν έχει καμία σχέση με αυτά τα εγκλήματα. Αν υιοθετήσουμε ένα ανθρωπολογικό όραμα, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι πανομοιότυπα φαινόμενα υπάρχουν σε όλες τις μεγάλες θρησκείες. Στον Χριστιανισμό, ενσαρκώθηκε από τον Ωριγένη, τον πατέρα της Εκκλησίας του 3ου αιώνα που είχε ευνουχιστεί ο ίδιος για να μην αμαρτήσει, ή πιο πρόσφατα από τον Καλβίνο, διάσημο επειδή εφάρμοσε στη θεοκρατική Δημοκρατία της Γενεύης, τις ίδιες μεθόδους με η Ισπανική Ιερά Εξέταση.

Ωστόσο, οι Ηνωμένες Πολιτείες αναπτύχθηκαν από την πουριτανική αποικία του Πλύμουθ (Νέα Αγγλία, πιο συγκεκριμένα τη Μασαχουσέτη). Ήταν πουριτανοί, δηλαδή καλβινιστές. Ο Λόρδος Προστάτης, Όλιβερ Κρόμγουελ, τους είχε στείλει ως ιεραπόστολους, όχι τόσο για να προσηλυτίσουν τους Ινδιάνους όσο τους Ευρωπαίους του πολύ καθολικού βασιλιά της Ισπανίας. Στις αποικίες τους, οι γυναίκες έπρεπε να φοράνε πέπλο και ήταν υποχρεωτική η προσευχή. Οι ομοφυλόφιλοι δέχονταν μαστίγωμα κ.λπ. Αυτοί οι φανατικοί είναι γνωστοί ως «Προσκυνητές Πατέρες» (δεν πρέπει να συγχέονται με τους «Ιδρυτές Πατέρες» που είναι νομικοί). Γιορτάζονται κάθε χρόνο στην εθνική εορτή των Ευχαριστιών (Thanksgiving). Αυτοί εισήγαγαν την ιδέα ότι η πολιτική πρέπει να είναι «αγνή» και ότι τα αγάλματα των αιρετικών πρέπει να καταστραφούν.

Από το 2014, η έκφραση «γουόκ» (στα αγγλικά woke) έχει χαρακτηρίσει τα άτομα που έχουν επίγνωση των κοινωνικών συνεπειών της δουλείας και των φυλετικών διακρίσεων, -ή ακόμη, η σύγκλιση των αγώνων το απαιτεί- του σεξουαλικού προσανατολισμού και ακόμη και του φύλου. Αυτό το κίνημα που επιδιώκει την «αγνότητα», με τη θρησκευτική έννοια του όρου, έχει θέσει «καλές πρακτικές» με στόχο την καταπολέμηση των φυλετικών διακρίσεων, είτε φανερών είτε «συστημικών». Στην πραγματικότητα, πιέζει για «θετικές διακρίσεις» υπέρ όλων των μειονοτήτων.

Είναι προφανές ότι η δουλεία ήταν μια πραγματικότητα στις Ηνωμένες Πολιτείες και ότι αυτή η πραγματικότητα του παρελθόντος καθορίζει τις σημερινές συμπεριφορές. Αλλά μπορούμε να αμφιβάλλουμε ότι η καταστροφή όσων μας θυμίζουν αυτήν την εποχή θα λύσει τα προβλήματα της εποχής μας και ακόμη περισσότερο ότι το να ευνοηθούν οι μαύροι υποψήφιοι θα τους επιτρέψει να απελευθερωθούν από την κατάσταση των προγόνων τους. Όλοι αντιλαμβάνονται ενστικτωδώς ότι οι θεραπείες είναι χειρότερες από τα προβλήματα που ισχυρίζονται ότι καταπολεμούν. Σίγουρα αυτό σκέφτηκαν οι γουόκ κάτοικοι του Λος Άντζελες όταν τα σπίτια τους καταστράφηκαν από τις πυρκαγιές. Αναλογίστηκαν την αναποτελεσματικότητα των πυροσβεστών που προσλήφθηκαν βάσει θετικών κριτηρίων διάκρισης και όχι σύμφωνα με τις ικανότητες τους. Αυτό το κίνημα έχει χάσει τη δημοτικότητά του στις Ηνωμένες Πολιτείες τα προηγούμενα χρόνια όπως φαίνεται από την έκφραση get woke, go break! (« γίνε γουόκ, τελειώνεις απένταρος! »).

Ο γουοκισμός είναι μια σύγχρονη προσαρμογή του πουριτανισμού των «Προσκυνητών Πατέρων». Όμως, οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι μια σύνθετη χώρα στην οποία έχουν αναμειχθεί μερικοί πολιτισμοί.

Πρέπει να παραδεχτούμε ότι, όπως το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα που απορροφήθηκε από τους Τραμπιστές έγινε τζακσόνειο, έτσι και το Δημοκρατικό Κόμμα που απορροφήθηκε από τον Ομπάμα και τον Μπάιντεν έγινε γουόκ. Σε συνέπεια ακολουθήσαν πολλές παρεξηγήσεις, καθώς η Ουάσιγκτον στο σύνολό της είχε εγκαταλείψει ιδεολογικά την παραδοσιακή της συμπεριφορά στην οποία επιστρέφει σήμερα.

Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας για τις προεδρικές εκλογές, δύο νεαροί influencers κατήγγειλαν εκτενώς τον γουόκισμό. Η μαύρη δημοσιογράφος Candace Owens (η οποία σήμερα επιτίθεται στο ζεύγος Μακρόν [1]) περιέγραψε το Black Lives Matters ως «μια ομάδα γκρινιάρηδων μικρών παιδιών, που προσποιούνται ότι καταπιέζονται για να τραβήξουν την προσοχή». Ενώ ο γκέι Μίλο Γιαννόπουλος (παντρεμένος με άλλον άντρα) έγινε γνωστός για τις παρωδίες του για τον λεσβιακό φεμινισμό και το κίνημα LGTBQIA+. Αυτοί οι δύο influencers οδήγησαν πολλούς μαύρους και γκέι να μην ψηφίσουν το Δημοκρατικό Κόμμα, όπως οι μεγαλύτεροι τους, αλλά τον Ντόναλντ Τραμπ.

Στην εναρκτήρια ομιλία του, ο Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε το τέλος των πολιτικών θετικών διακρίσεων και επιβεβαίωσε ότι από εδώ και πέρα, το ομοσπονδιακό κράτος αναγνωρίζει μόνο δύο φύλα. Είναι θεαματικό, αλλά έρχεται σε μια εποχή που η συντριπτική πλειοψηφία των ψηφοφόρων των ΗΠΑ είναι ήδη πεπεισμένη γι’ αυτό [2]

Η «αμερικανική εξαιρετικότητα»

Ο Ντόναλντ Τραμπ είναι υποστηρικτής της «αμερικανικής εξαιρετικότητας» [3], ένα δόγμα σύμφωνα με το οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι «το φως στον λόφο», όπως θέλει ο Θεός για να διαφωτίζει τον κόσμο.

Αυτό το δόγμα, που επίσης προέρχεται άμεσα από το παράδειγμα των «Προσκυνητών Πατέρων», ισχυρίζεται ότι το ταξίδι τους ήταν συγκρίσιμο με αυτό των αρχαίων Εβραίων. Έγιναν ο «εκλεκτός λαός» επειδή έφυγαν από τον Φαραώ (την βρετανική μοναρχία που μόλις είχε ανατραπεί από τον Λόρδο Κρόμγουελ), διέσχισαν την Ερυθρά Θάλασσα (τον Ατλαντικό Ωκεανό) και ανακάλυψαν μια γη της επαγγελίας (την Βόρεια Αμερική). Όλοι οι 47 πρόεδροι των Ηνωμένων Πολιτειών, ανεξαιρέτως, διεκδικήσαν αυτή τη μυθολογία. Αυτό θεμελιώνει τόσο την απόρριψη των αρχών του διεθνούς δικαίου όσο και την υποστήριξή τους προς το κράτος του Ισραήλ.

Από την σκοπιά των ΗΠΑ (αυτό δεν έχει καμία σχέση με τον Ντόναλντ Τραμπ), η Ουάσιγκτον δεν θα συμφωνήσει ποτέ να λογοδοτήσει σε κανέναν και ειδικά όχι στα Ηνωμένα Έθνη ή τις υπηρεσίες τους. Σίγουρα, ανακύκλωσαν πολλούς εγκληματίες Ναζί κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, σίγουρα, έσφαξαν Κορεάτες, Βιετναμέζους, Αφγανούς, Ιρακινούς, Λίβυους, Παλαιστίνιους, Σύρους κ.λπ. αλλά κανένας από τους προέδρους τους δεν πρέπει να κατηγορηθεί από κανένα διεθνές δικαστήριο.

Σε ένα άρθρο γνώμης που δημοσιεύθηκε το 2013 από τους New York Times , ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν τόνιζε ότι είναι «εξαιρετικά επικίνδυνο να ενθαρρύνεις τους ανθρώπους να θεωρούν τον εαυτό τους εξαιρετικούς, όποιο και να είναι το κίνητρο» [4]. Αυτό το δόγμα πράγματι προκαλεί διαφορά και ιεραρχία μεταξύ των ανθρώπων, όπως όταν εφαρμόζουμε τη θεολογική έννοια του «εκλεκτού λαού» σε μια πολιτική πραγματικότητα.

Σε όλη την ιστορία της, η Ουάσιγκτον δεν συμφώνησε ποτέ να λογοδοτήσει σε ξένους. Λανθασμένα αποδίδουμε κάποιες από τις πρόσφατες αποφάσεις της σε συνάρτηση των τρεχουσών ιδεολογιών, ενώ ούτως ή άλλως θα είχαν ληφθεί. Για παράδειγμα, πιστεύουμε, λανθασμένα, ότι ο Ντόναλντ Τραμπ αποχώρησε από τις Συμφωνίες του Παρισιού για την καταπολέμηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη επειδή πιστεύει ότι είναι ανόητες. Σίγουρα, δεν πιστεύει ότι η IPCC είναι μια ακαδημία Επιστημών. Αλλά, σε κάθε περίπτωση, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν μπορούσαν να συμφωνήσουν να υπογράψουν Συμφωνίες που τις υπέβαλαν στην κρίση άλλων. Ο Ομπάμα και ο Μπάιντεν τοποθετήθηκαν ενάντια στην παράδοση της χώρας τους από ιδεολογία, ο Τραμπ τοποθετήθηκε σύμφωνα με την παράδοσή της, η οποία τυγχάνει να αντιστοιχεί και στη δική του προσωπική ιδεολογία.

Η ελευθερία, έκδοση Γουέστερν

Όταν δημιουργήθηκαν οι Ηνωμένες Πολιτείες το 1776, δηλαδή 13 χρόνια πριν από τη Γαλλική Επανάσταση, οι Ιδρυτές Πατέρες διαφώνησαν σχετικά με την αντίληψή τους για την ελευθερία και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Σε αντίθεση με τους Γάλλους Βολταιριανούς, δεν σκέφτηκαν αυτά τα ζητήματα τόσο από ατομική όσο και από συλλογική άποψη. Για εκείνους, η ελευθερία είναι απλώς να μπορείς να κάνεις ό,τι θέλεις στο σπίτι σου. Γι’ αυτό, για παράδειγμα, είναι αλλεργικοί στην αρχή των υποχρεωτικών κοινωνικών εισφορών.

Αυτός ο τρόπος σκέψης δεν είναι χωρίς μειονεκτήματα. Έτσι, η αντίληψή τους για τα «Ανθρώπινα Δικαιώματα» έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τη γαλλική αντίληψη των «Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη». Από αγγλοσαξονική σκοπιά (αυτό αναφέρεται στη βρετανική παράδοση), είναι μόνο θέμα προστασίας του εαυτού του από την κρατική εξουσία. Αντίθετα, από τη σκοπιά των Γάλλων επαναστατών, το ζήτημα του να βασανιστείς σε αστυνομικό τμήμα έχει λιγότερη σημασία από το να έχεις το δικαίωμα να συμμετάσχεις στην σύνταξη των νόμων [5].

Η συζήτηση για την ελευθερία της έκφρασης διαστρεβλώνεται από την υπέρθεση των πλεγμάτων ανάγνωσης. Η κυβέρνηση Μπάιντεν είδε, από τη σκοπιά γουόκ, ότι είχε την ευθύνη να ενημερώσει το κοινό για τους κινδύνους της COVID και να το σώσει από την ασθένεια. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο απαγόρευσε κάθε επιστημονική συζήτηση και λογοκρίθηκε όλες οι αντίθετες απόψεις. Σύμφωνα με την παράδοση των «Ιδρυτών Πατέρων», το ομοσπονδιακό κράτος δεν έπρεπε να παρεμβαίνει στις ανταλλαγές στα κοινωνικά δίκτυα. Σύμφωνα με τη βολταιρική παράδοση, το κράτος είχε το δικαίωμα, όχι να απαγορεύσει τίποτα, αλλά να βάλει τα δικαστήρια να απαγορεύσουν μηνύματα που θα είχαν παραπλανήσει τους χρήστες του Διαδικτύου και θα έβλαπταν την υγεία τους (στην περίπτωση αυτή, θα έπρεπε να στοχεύουν τα μηνύματα για την καθολική υποχρέωση ορισμένων φαρμάκων).

(Συνεχίζεται…)

Τιερί Μεϊσάν
Μετάφραση Κριστιάν Άκκυριά

[2] Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν προσπάθησε να αρνηθεί ότι μερικά σπάνια μέλη του ανθρώπινου είδους δεν έχουν ούτε τα χρωμοσωμικά χαρακτηριστικά των αρσενικών ούτε αυτά των θηλυκών. Επιτέθηκε στο γεγονός ότι το ομοσπονδιακό κράτος είχε επιβάλει στην κοινωνία να οργανωθεί σαν αυτές οι εξαιρέσεις να ήταν ο κανόνας.

[3] Διαβάστε οπωσδήποτε τα πρακτικά του συνεδρίου που οργανώθηκε από το Carr Center for Human Rights Policy : American Exceptionalism and Human Rights , Michael Ignatieff, Princeton University Press (2005).

[4] « Un plaidoyer pour la prudence », par Vladimir Poutine, New York Times (États-Unis), Réseau Voltaire, 12 septembre 2013.

[5] Ο Βρετανός Τόμας Πέιν, που ξεκίνησε τον Αμερικανικό Πόλεμο της Ανεξαρτησίας, εξελέγη βουλευτής του Πα-ντε-Καλαί στη Γαλλική Εθνική Συνέλευση του 1792. Αρνήθηκε να ψηφίσει υπέρ του θανάτου του βασιλιά επειδή, σύμφωνα με τον ίδιο, το να κατηγορείς μόνο έναν άνθρωπο για τις αδικίες θα έβαζε τέλος στη διαδικασία μετασχηματισμού της κοινωνίας. Έγραψε ένα βιβλίο για τις δύο αντιφατικές αντιλήψεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ήταν το πιο διαβασμένο βιβλίο κατά την Γαλλική Επανάσταση.