Ο Ζαν-Νοέλ Μπαρό, Γάλλος υπουργός Εξωτερικών, και ο Ραφαέλ Γκρόσι, γενικός διευθυντής της Διεθνούς Οργάνωσης Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ).

Ενώ ολόκληρος ο κόσμος έχει τα μάτια του στραμμένα στα πολεμικά μέτωπα, αγνοεί τι συμβαίνει στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών και στη Διεθνή Οργάνωση Ατομικής Ενέργειας: η Γερμανία, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν αναπτύξει εκεί μια παραλογική νομική συλλογιστική, σύμφωνα με την οποία θα είχαν το δικαίωμα να επαναφέρουν τις κυρώσεις που είχαν επιβληθεί κατά του Ιράν με το ψήφισμα 1737 (23 Δεκεμβρίου 2006) και οι οποίες είχαν, ωστόσο, ανακληθεί με το ψήφισμα 2231 (20 Ιουλίου 2015). Ακόμη κι αν η Ρωσία και η Κίνα έχουν, πολλές φορές, υπενθυμίσει ότι μόνο το Συμβούλιο Ασφαλείας έχει την εξουσία να επιβάλλει κυρώσεις, η Γερμανία, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο επιμένουν να ισχυρίζονται ότι έχουν το δικαίωμα και ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, ευθυγραμμίστηκε με τη θέση τους.

Ας υπενθυμίσουμε το πλαίσιο αυτής της υπόθεσης: το 1972, ο Γάλλος πρόεδρος Ζωρζ Πομπιντού πήρε την πρωτοβουλία να δημιουργήσει μια διεθνή εταιρεία για την εμπλουτισμό ουρανίου προκειμένου να τροφοδοτήσει τα μελλοντικά πυρηνικά εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτή ήταν η Eurodif με τη συμμετοχή (εκτός από τη Γαλλία) της Γερμανίας, του Βελγίου, της Ιταλίας, των Κάτω Χωρών και του Ηνωμένου Βασιλείου, στα οποία σύντομα προστέθηκαν η Ισπανία και η Σουηδία.

Το 1974, ο Γάλλος πρωθυπουργός, Ζακ Σιράκ, δεσμεύτηκε να παραδώσει πέντε γαλλο-αμερικανικά πυρηνικά εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στο Ιράν του σάχη Μοχαμάντ Ρεζά Παχλαβί. Σε αυτό το πλαίσιο, φέρνει το Ιράν στο κεφάλαιο της Eurodif. Αλλά η Γαλλία αρνείται να τηρήσει τις δεσμεύσεις της όταν ο σάχης δραπετεύει και ο αγιατολάχ Ρουχολλάχ Χομεϊνί τον διαδέχεται. Η διαφορά θα διευθετηθεί, το 1988, από τον Ζακ Σιράκ, ο οποίος είχε γίνει τότε πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας.

Πέρα από την κατάσταση στην οποία οι αξιώσεις της Γερμανίας, της Γαλλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου βυθίζουν το ιρανικό λαό, αυτή η διαμάχη αναφέρεται στις μεθόδους των πρώην αποικιακών δυνάμεων. Πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας ότι το κύριο θύμα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου δεν ήταν ούτε η Γαλλία (10,5% του πληθυσμού), ούτε η Γερμανία (9,8%), ούτε η Αυστρο-Ουγγαρία (9,5%), αλλά το Ιράν (25 έως 30%). Όχι επειδή το Ιράν ήταν ένα σημαντικό πεδίο μάχης, αλλά επειδή οι Βρετανοί αποφάσισαν να λιμοκτονήσουν τον πληθυσμό του για να σταματήσουν την προέλαση των Σοβιετικών. Προκάλεσαν έτσι το θάνατο 6 έως 8 εκατομμυρίων ανθρώπων [1]. Αυτός ο τρόπος πράξης, που χαρακτήριζε τον βρετανικό αποικισμό ιδιαίτερα στην Ινδία και την Κίνα, συνεχίζεται με τα «αναγκαστικά μονομερή μέτρα» των Δυτικών, τα οποία χαρακτηρίζουν καταχρηστικά ως «κυρώσεις», λες και είχαν αποφασιστεί μετά από κατ’ αντιμωλία συζήτηση ενώπιον του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Οι σχέσεις μεταξύ του Ιράν και των Δυτικών Ευρωπαίων επιδεινώθηκαν σοβαρά όταν, το 2005, ο Φρουρός της Επανάστασης Μαχμούντ Αχμαδινεζάντ εξελέγη πρόεδρος της Ισλαμικής Δημοκρατίας: είχε τη φιλοδοξία να κυριαρχήσει στη πυρηνική σχάση, πράγμα που θα του επέτρεπε να απελευθερώσει τα αναπτυσσόμενα κράτη από την ενεργειακή τους εξάρτηση.

Πρέπει να θυμηθούμε τις δηλώσεις του Μπενιαμίν Νετανιάχου το 2011: «Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουμε είναι να τους [τα μαχητικά ισλαμικά καθεστώτα] εμποδίσουμε να αποκτήσουν πυρηνικά όπλα. Αυτή είναι η πρώτη μας αποστολή, και η δεύτερη είναι να βρούμε ένα υποκατάστατο του πετρελαίου» [2]. Αυτός ο τρόπος ομιλίας αντανακλά τη δυτική ερμηνεία των προσπαθειών του Ιράν να εκπαιδεύσει όχι μερικούς επιστήμονες, αλλά μια ολόκληρη γενιά πυρηνικών τεχνικών και επιστημόνων. Από την αρχή, οι Δυτικοί θεώρησαν την πυρηνική γνώση του Ιράν τόσο ως την προετοιμασία για την απόκτηση της βόμβας όσο και, πολύ πιο σοβαρά, ως μια επανάσταση του Τρίτου Κόσμου ενάντια στη δυτική τεχνική ανωτερότητα.

Ας επιστρέψουμε στην προσέγγιση της Γερμανίας, της Γαλλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου: στις 28 Αυγούστου 2025, οι Γιοχάν Βάντεπουλ, Ζαν-Νοέλ Μπαρό και Ντέιβιντ Λάμμι, υπουργοί Εξωτερικών, έγραψαν στον γενικό γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, ότι σε παράβαση του παραρτήματος 1 του ΚΟΣΣΑ (JCPOA, Joint Comprehensive Plan of Action), από το 2019, «το Ιράν έχει, μεταξύ άλλων, υπερβεί τα όρια στα οποία δεσμεύτηκε ελεύθερα σχετικά με τον εμπλουτισμένο ουράνιο, το βαρύ ύδωρ και τις φυγοκεντρήσεις· έχει πάψει να επιτρέπει στη ΔΟΑΕ να διεξάγει δραστηριότητες επαλήθευσης και παρακολούθησης του ΚΟΣΣΑ (JCPOA, Joint Comprehensive Plan of Action) · και έχει εγκαταλείψει την εφαρμογή και την επικύρωση του πρόσθετου πρωτοκόλλου της συμφωνίας του για γενικευμένες εγγυήσεις του» [3].

Σε απάντηση, την ίδια μέρα, οι Σεργκέι Λαβρόφ, Σεγιέντ Αμπάς Αραγκτσί και Γουάνγκ Γι, υπουργοί Εξωτερικών της Ρωσίας, του Ιράν και της Κίνας αντίστοιχα, έγραψαν σε όλα τα κράτη μέλη της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών [4]. Υπενθύμισαν την ιεραρχία των νομικών κανόνων: το ΚΟΣΣΑ (JCPOA) (14 Ιουλίου 2015) είναι κατώτερος του ψηφίσματος 2231 (20 Ιουλίου 2015) του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Παρατήρησαν επίσης ότι μετά την μονομερή απόσυρση των Ηνωμένων Πολιτειών από το ΚΟΣΣΑ (JCPOA) και την παράβαση των δεσμεύσεών τους, τόσο το Ιράν όσο και η Γερμανία, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο έλαβαν μέτρα αντίθετα προς αυτήν τη συνθήκη, αλλά δεν αμφισβήτησαν το ψήφισμα 2231. Κατά συνέπεια, η Γερμανία, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο δεν έχουν το δικαίωμα να επικαλεστούν το ΚΟΣΣΑ (JCPOA), το οποίο δεν σέβονται οι ίδιοι, για να απαιτήσουν κυρώσεις κατά του Ιράν.

Σημειώνουν ότι η Γερμανία, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο είχαν εκφράσει, τον Ιανουάριο του 2020, την αφοσίωσή τους στο ΚΟΣΣΑ (JCPOA) [5] και τη λύπη τους για το γεγονός ότι το Ιράν είχε επαναλάβει τον εμπλουτισμό ουρανίου σε ποσοστό 60% ως αντίδραση στην απόσυρση και στην παράβαση των αμερικανικών δεσμεύσεων, καθώς και στη δολοφονία από το Πεντάγωνο του στρατηγού Κασέμ Σολεϊμανί. Ωστόσο, δεν συγκάλεσαν το μηχανισμό επίλυσης διαφορών (Μικτή Επιτροπή) που προβλέπει το ΚΟΣΣΑ. Κατά συνέπεια, αντίθετα με τους ισχυρισμούς τους, το Βερολίνο, το Παρίσι και το Λονδίνο δεν έκαναν ό,τι ήταν στη δύναμή τους για να επιλύσουν τη διαμάχη και — ακόμη και χωρίς να ληφθεί υπόψη η προαναφερθείσα ιεραρχία των νομικών κανόνων — δεν επιτρέπεται, επομένως, να επαναφέρουν τις προηγούμενες κυρώσεις.

Αυτή η διαμάχη δεν έχει παύσει να διογκώνεται από τότε μέχρι τις συναντήσεις της 19ης και 26ης Σεπτεμβρίου 2025 του Συμβουλίου Ασφαλείας. Ωστόσο, η υπηρεσία επικοινωνίας των Ηνωμένων Εθνών δημοσίευσε δύο ψευδείς αναφορές αυτών των συναντήσεων, υποστηρίζοντας, εσφαλμένα, ότι «το Συμβούλιο Ασφαλείας επικυρώνει την επιστροφή στις κυρώσεις του ΟΗΕ κατά του Ιράν» [6]. Στη συνέχεια, ο γενικός γραμματέας διέδωσε μια ψευδή προφορική σημείωση διατάσσοντας την αποκατάσταση αυτών των κυρώσεων [7].

Ωστόσο, τα πράγματα δεν έμειναν εκεί. Η Ρωσία αρχικά έστειλε μια επιστολή στον Αντόνιο Γκουτέρες, τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ, για να τον βάλει στη θέση του [8]. Στη συνέχεια, μαζί με την Κίνα και το Ιράν, απευθύνθηκε στον Ραφαέλ Γκρόσι, τον γενικό διευθυντή της Διεθνούς Οργάνωσης Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ). Και οι τρεις του έγραψαν, όχι παραθέτοντας το ψήφισμα 2231 του Συμβουλίου Ασφαλείας, αλλά αυτό που υιοθετήθηκε από το Συμβούλιο Κυβερνητών του Οργανισμού, στις 15 Δεκεμβρίου 2015 [9]. Η συλλογιστική τους είναι πάντα η ίδια: υπάρχει μια ιεραρχία των νομικών κανόνων που αναγνωρίζει την ανωτερότητα των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας έναντι των συνθηκών, ακόμη κι αν είναι πολυμερείς. Εξάλλου, η Γερμανία, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, «οι οποίοι έχουν οι ίδιοι παραβιάσει τις δεσμεύσεις που είχαν αναλάβει στο πλαίσιο του Κοινό Σχέδιο Δράσης (ΚΣΔ) και του ψηφίσματος 2231 (2015), και που δεν έχουν εξαντλήσει τις διαδικασίες που θεσπίστηκαν στο πλαίσιο του μηχανισμού επίλυσης διαφορών, δεν έχουν καμία νομιμότητα να επικαλεστούν τις διατάξεις του». Με αυτόν τον τρόπο, ειδοποιούν τον Ραφαέλ Γκρόσι ότι όλα τα μέτρα που προβλέπονται από το ψήφισμα 2231 έχουν λήξει από τις 18 Οκτωβρίου 2025. «Αυτή η λήξη τερματίζει την υποχρέωση του Γενικού Διευθυντή της ΔΟΑΕ να αναφέρει σχετικά με τις δραστηριότητες επαλήθευσης και ελέγχου που διεξάγονται στο πλαίσιο αυτού του ψηφίσματος.»

Ας μην κάνουμε λάθος: αν αυτά τα τρία κράτη συνεχίσουν την παράλογη ανάγνωση του ψηφίσματος 2231 και προσπαθήσουν να την επιβάλουν στη ΔΟΑΕ, είναι αυτά που θα θέσουν σε κίνδυνο την επιβίωσή της. Τον Ιούνιο, ο Ραφαέλ Γκρόσι είχε κινδυνέψει να την καταστρέψει αφήνοντας τον εαυτό του να δηλητηριαστεί από μια τεχνητή νοημοσύνη που αντέκρουσε τις παρατηρήσεις των ελεγκτών του. Είχε εγκρίνει την ιδέα ότι το Ιράν ήταν στα πρόθυρα να κατασκευάσει μια ατομική βόμβα, δικαιολογώντας τον «Πόλεμο των 12 Ημερών», πριν υποχωρήσει [10].

Τιερί Μεϊσάν
Μετάφραση
Κριστιάν Άκκυριά

Ο συγγραφέας αυτού του άρθρου ήταν σύμβουλος του προέδρου Αχμαδινεζάντ.

[1] The Great Famine & Genocide in Iran, 1917-1919, Mohammad Gholi Majd, University Press of America (2013).

[2] « A World View Interview with Benjamin Netanyahu », Channel 2, YouTube, 2011.

[3] “Letter from Jean-Noël Barrot, David Lammy and Johann Wadephul stating that Iran is not respecting its commitments to the JCPoA”, από τους Ντέιβιντ Λάμμι, Ζαν-Νοέλ Μπαρό, Γιοχάν Βάντεπουλ, Δίκτυο Βολταίρου, 28 Αυγούστου 2025.

[4] « Lettre de Wang Yi, de Seyed Abbas Araghchi et de Sergueï Lavrov sur la perturbation du JCPoA », από τους Σεργκέι Λαβρόφ, Σεγιέντ Αμπάς Αραγκτσί, Γουάνγκ Γι, Δίκτυο Βολταίρος, 28 Αυγούστου 2025.

[5] « Déclaration conjointe de la France, de l’Allemagne et du Royaume-Uni à propos de l’Iran », Δίκτυο Βολταίρος, 12 Ιανουαρίου 2020.

[6] «Το Συμβούλιο Ασφαλείας αντιτίθεται στη διατήρηση της ανακούφισης των κυρώσεων του ΟΗΕ κατά του Ιράν» και «Πυρηνικό Ιράν: το Συμβούλιο Ασφαλείας επικυρώνει την επιστροφή στις κυρώσεις του ΟΗΕ κατά του Ιράν απορρίπτοντας την παράταση του ψηφίσματος 2231 του 2015», Ηνωμένα Έθνη.

[7] « Le secrétariat général rétablit les sanctions contre l’Iran », ΟΗΕ (Γενική Γραμματεία), Δίκτυο Βολταίρος, 27 Σεπτεμβρίου 2025.

[8] « La Russie demande à l’ONU de retirer ses sanctions contre l’Iran prises en violation des décisions du Conseil de sécurité », από τον Βάσιλι Νεμπένζια, Δίκτυο Βολταίρος, 29 Σεπτεμβρίου 2025.

[9] « Lettre de la Chine, de l’Iran et de la Russie à l’AIEA », Δίκτυο Βολταίρος, 30 Οκτωβρίου 2025.

[10] “Πίσω από τον «Πόλεμο των 12 Ημερών»”, του Τιερί Μεϊσάν, Μετάφραση Κριστιάν Άκκυριά, Δίκτυο Βολταίρος, 1er juillet 2025.