ΤΟ ΣΤΕΚΙ ΤΟΥ ΚΡΙΣΤΙΑΝ: ΝΑΤΟ: όταν η Φινλανδία κηρύσσει πόλεμο

Μαζί με τη Σουηδία, η Φινλανδία έχει υποβάλει αίτηση στο ΝΑΤΟ για ένταξη στην Ατλαντική Συμμαχία. Αυτή η προσέγγιση σηματοδοτεί τη διακοπή της φινλανδικής ουδετερότητας που προκύπτει από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και εγείρει ερωτήματα σχετικά με τα πραγματικά κίνητρα του Ελσίνκι και τις συνέπειες αυτής της απόφασης. Ο ασυναγώνιστος στρατιωτικός ιστορικός μας Sylvain Ferreira περιγράφει το πλαίσιο και το διακύβευμα αυτής της ενέργειας που συνιστά μονομερή καταγγελία μερικών διεθνών συνθηκών.

Δεν ξέρω γιατί, αλλά με κάνει να σκέφτομαι ακαταμάχητα ένα παιχνίδι της παιδικής μου ηλικίας, το κουτσό που παίζαμε στο πεζοδρόμιο., όπου γράφαμε το όνομα μιας χώρας με κιμωλία και ο πόλεμος κηρυσσόταν σε άλλες. Μόνο που αυτοί οι πόλεμοι δεν προκαλούσαν θανάτους.

Ρήγκις ντε Καστελνάου

***

του Σιλβέιν Φερέιρα.

Μια βαριά ιστορική κληρονομιά

Μεταξύ 1939 και 1944, η Φινλανδία βρέθηκε δύο φορές σε πόλεμο με τον σοβιετικό γείτονά της. Πρώτα στις 30 Νοεμβρίου 1939, η ΕΣΣΔ του Στάλιν επιτέθηκε στη Φινλανδία – ο Χειμερινός Πόλεμος – επειδή αρνούταν να προσαρμόσει τα σύνορά της υπέρ των Σοβιετικών. Μετά από μια ηρωική αντίσταση του μικρού στρατού του¹, το Ελσίνκι ενέδωσε τελικά στον Κόκκινο Στρατό. Ήταν η Συνθήκη της Μόσχας, που υπογράφηκε στις 13 Μαρτίου 1940, η οποία διευθέτησε αρχικά την κατάσταση μεταξύ των δύο χωρών προς όφελος της ΕΣΣΔ, η οποία στη συνέχεια κατέλαβε σχεδόν το 10% του φινλανδικού εδάφους βόρεια του Λένινγκραντ.

Δεκαπέντε μήνες αργότερα, το φινλανδικό αυταρχικό καθεστώς προσέγγισε το Τρίτο Ράιχ για να συμμετάσχει ενεργά στην επιχείρηση Barbarossa για την ανάκτηση των εδαφών που χάθηκαν από τις 25 Ιουνίου 1941. Για τη Φινλανδία τότε άρχισε ο αποκαλούμενος πόλεμος συνέχισης. Η εμπλοκή του φινλανδικού στρατού θα είναι καθοριστική κατά τη διάρκεια της τρομερής πολιορκίας του Λένινγκραντ, κλείνοντας τη βόρεια πρόσβαση στην πρωτεύουσα της μπολσεβίκικης επανάστασης. Αυτή η πολιορκία των 872 ημερών, που ήθελαν οι Γερμανοί για να λιμοκτονήσει ο πληθυσμός, θα προκαλέσει περισσότερους από ένα εκατομμύριο θανάτους από λιμοκτονία μεταξύ των άμαχων πολιτών.

Θα παραμείνει ως ένα από τα πιο εμβληματικά επεισόδια του πολέμου αφανισμού που ενορχήστρωσε η Γερμανία εναντίον των λαών της Σοβιετικής Ένωσης. Στο τέλος του χειμώνα του 1944, η κατάσταση στο μέτωπο άλλαξε ριζικά υπέρ του Κόκκινου Στρατού και η Φινλανδία κατάλαβε ότι κινδύνευε να χάσει πολύ περισσότερα εδάφη από ό, τι το 1940, ή ακόμη και να εξαφανιστεί εντελώς, εάν παρέμενε στη συμμαχία της με τον Χίτλερ. Κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών επιθέσεων του Κόκκινου Στρατού, οι Σοβιετικοί κατέλαβαν το Βίμποργκ στις 4 Ιουλίου.

Τον Αύγουστο, η φινλανδική κυβέρνηση συνειδητοποίησε ότι δεν είχε καμία άλλη επιλογή από το να υπογράψει ανακωχή με την ΕΣΣΔ για να αποφύγει μια συντριπτική ήττα. Η τελευταία υπογράφηκε στις 19 Σεπτεμβρίου στη Μόσχα, με προϋπόθεση την κατάρρευση της γερμανο-φινλανδικής συμμαχίας. Πρέπει να περιμένουμε το 1947 και την Συνθήκη των Παρισίων για να επισημοποιηθούν τα σχετικά περιορισμένα σοβιετικά εδαφικά κέρδη. Το 1948, η Συνθήκη YYA καθιέρωσε την εξουδετέρωση της χώρας με τη μορφή συμφωνίας φιλίας, συνεργασίας και αμοιβαίας συνδρομής που εξασφάλιζε στην ΕΣΣΔ την ασφάλεια των βόρειων συνόρων της έναντι του ΝΑΤΟ. Ο Ιωσήφ Στάλιν δεν είχε τη συνήθεια να δίνει δώρα, και αυτή η συμφωνία ήταν αναμφίβολα ένα.

Η εξαφάνιση της ΕΣΣΔ δεν άλλαξε σε τίποτα την εγκυρότητα αυτών των διεθνών συνθηκών μεταξύ Μόσχας και Ελσίνκι, οι οποίες επιβεβαιώθηκαν το 1992. Που επέτρεψαν στους Φιλανδούς να ζήσουν για σχεδόν 80 χρόνια μια άνετη ουδετερότητα.

Η υποψηφιότητα της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ

Μετά τη ρωσική επέμβαση στην Ουκρανία στις 14 Φεβρουαρίου, ένας άνεμος πανικού, για τα λιγότερο τεχνητό, φύσηξε στις δυτικές καγκελαρίες για να μας κάνει να πιστέψουμε την ιδέα ότι μετά την Ουκρανία, ο Πούτιν θα ήταν έτοιμος να επιτεθεί σε ποιον; στις χώρες της Βαλτικής, στη Πολωνία ή την Φινλανδία για να ανασυνθέσει την πρώην αυτοκρατορία των τσάρων!

Πέρα από τον εντελώς παραληρηματικό χαρακτήρα αυτού του ισχυρισμού, δεν βασίζεται σε καμία επίσημη δήλωση ή γραπτό του Κρεμλίνου πριν ή μετά το ξέσπασμα της «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης». Ωστόσο, αυτό επιτρέπει στο ΝΑΤΟ να κλείσει τις τάξεις που είχαν διασταχθεί εδώ και αρκετά χρόνια και να επισημοποιήσει – επιτέλους – τη σχετική ουδετερότητα της Σουηδίας εδώ και χρόνια. Μέχρι εκεί, τίποτα το πολύ εκπληκτικό παρά την εύθραυστη βάση της επιχειρηματολογίας που αναπτύχθηκε από τη Mons και τις Βρυξέλλες για να δικαιολογήσει τον λόγο του.

Αλλά στις 15 Μαΐου, μας εξέπληξε -το λιγότερο που μπορούμε να πούμε- η επίσημη ανακοίνωση της σοσιαλδημοκρατικής κυβέρνησης υπό την ηγεσία της κας Sanna Marin – μέλος των Global Young Leaders (Παγκόσμιων Νέων Ηγετών) που ιδρύθηκε από τον Klaus Schwab – σχετικά με την προθυμία της να ενταχθεί επίσημα στο ΝΑΤΟ για να προστατευτεί από μια πολύ υποθετική ρωσική απειλή. Αυτή η ανακοίνωση έγινε από κοινού από την κα Marin και τον Φιλανδό πρόεδρο Sauli Niinisto, ο οποίος δήλωσε ότι ήταν «μια ιστορική μέρα» και «η αρχή μιας νέας εποχής».². Η αίτηση προσχώρησης επικυρώθηκε σε μεγάλη πλειοψηία από το φινλανδικό κοινοβούλιο στις 16 Μαΐου, καθώς αντιπροσωπεία Αμερικανών γερουσιαστών με επικεφαλής τον Ρεπουμπλικανό ηγέτη Μιτς ΜακΌνελ επισκεπτόταν το Ελσίνκι.³.

Αυτή η ανακοίνωση προκάλεσε φυσικά την αντίδραση της Μόσχας, η οποία χαρακτήρισε την κίνηση «ριζική αλλαγή στη φινλανδική εξωτερική πολιτική» και ότι «η Ρωσία θα πρέπει να λάβει αντίποινα, τόσο σε τεχνικό-στρατιωτικό επίπεδο όσο και σε άλλα επίπεδα, προκειμένου να σταματήσει τις νέες απειλές για την εθνική της ασφάλεια».⁴. Το πρώτο μέτρο που ελήφθη από τη ρωσική πλευρά είχε οικονομικό χαρακτήρα καθώς ο προμηθευτής ηλεκτρικής ενέργειας ROA Nordic ανακοίνωσε το τέλος των παραδόσεων του στη Φινλανδία, επειδή η Φινλανδία, όπως και η Πολωνία για το φυσικό αέριο, δεν πλήρωνε τους λογαριασμούς της. Αμέσως, το Ελσίνκι ανακοίνωσε ότι θα προμηθευόταν από τη Σουηδία και ότι θα αύξανε την εγχώρια παραγωγή του.⁵.

Στο διπλωματικό μέτωπο, ο Βλαντιμίρ Πούτιν κατέστησε σαφές ότι τα ρωσικά αντίποινα δεν θα απειλήσουν την ασφάλεια της Φινλανδίας, υπό την προϋπόθεση φυσικά ότι η ένταξη στο ΝΑΤΟ δεν θα οδηγήσει στη δημιουργία αμερικανικών βάσεων στη χώρα.⁶. Εξάλλου, παρά τη σύμφωνη γνώμη του φινλανδικού Κοινοβουλίου και την προθυμία του ΝΑΤΟ να υποδεχθεί τη Φινλανδία, η προσχώρηση ενός νέου μέλους δεν αποτελεί αυτόματη διαδικασία και υπόκειται στην ομόφωνη έγκριση των μελών. Εδώ έρχεται ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν, ο οποίος ανακοίνωσε στις 16 Μαΐου ότι θα ασκήσει βέτο για την ένταξη της Φινλανδίας – αλλά και της Σουηδίας – στο ΝΑΤΟ όταν διεξαχθεί η επίσημη ψηφοφορία, η οποία απαιτεί ομοφωνία.⁷. Ο Ερντογάν κατηγορεί στην πραγματικότητα την έλλειψη καταδίκης του ΡΚΚ από τις δυο υποψήφιες χώρες.

Μια νέα πρόκληση;

Συνεπώς, ενώπιον αυτού του διπλωματικού μπλοκαρίσματος, μπορούμε δικαιολογημένα να αναρωτηθούμε για τα βαθιά κίνητρα του Ελσίνκι για την ανακοίνωση μιας τέτοιας διπλωματικής ανατροπής αφού η ΕΣΣΔ και στη συνέχεια η Ρωσία δεν αμφισβήτησαν ποτέ τις συνθήκες που υπεγράφησαν πριν από 75 χρόνια. Η μονομερής ακύρωσης των Συνθηκών από τη Φινλανδία είναι πράγματι κάτι περισσότερο από ένα casus belli προς τη Μόσχα, δεδομένου ότι με μια νομική αλληλουχία, το Ελσίνκι επέστρεψε στην πολεμική κατάσταση που υπήρχε πριν από τις 19 Σεπτεμβρίου 1944. Με πρωτοβουλία της φινλανδικής πλευράς!

Ωστόσο, πώς θα μπορούσε μια χώρα 5 εκατομμυρίων ψυχών να αντιμετωπίσει μια ρωσική στρατιωτική επέμβαση ειδικά αφού η πλειοψηφία των νευρικών κέντρων της βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από τα ρωσικά σύνορα; Μήπως δεν αποτελούν η παρουσία Αμερικανών γερουσιαστών στο Ελσίνκι και η προθυμία του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ Στόλτενμπεργκ να αποδεχθεί αυτή την υποψηφιότητα άλλη μια προσπάθεια να προκαλέσουν τον Βλαντιμίρ Πούτιν και να τον αναγκάσει να ανοίξει ένα νέο μέτωπο για την περαιτέρω πίεση των οικονομικών και στρατιωτικών δυνατοτήτων της Ρωσίας; Ενώ είναι πιθανό ότι η απάντηση θα παραμείνει αδύνατη να δοθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, δεν θα είναι πρόβλημα πρόσβασης στα διπλωματικά αρχεία, αλλά ένα εκπληκτικό παράδοξο, στη λογική στάση ενός ανθρώπου: του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Μετάφραση: Κριστιάν Ακκυριά