Ο Αη Βασίλης έφτασε!!! ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ ΣΕ ΟΛΟΥΣ!

Αθήνα, Χαυτεία, δεκαετία του '50. Το αυτοκίνητο είναι Chevrolet 1946 και μάλλον ο αυτοκινητιστής ιδιοκτήτης του έβαλε το σήμα της Cadillac του 1953 ! Φωτογραφία Δημήτρης Χαρισιάδης. Φωτογραφικά Αρχεία Μουσείου Μπενάκη

Η καθιέρωση του εθίμου των δώρων στους τροχονόμους την πρωτοχρονιά του 1936

Είμαι σίγουρος πως οι περισσότεροι γνωρίζετε το ωραίο αυτό έθιμο, κατά το οποίο πολίτες της Αθήνας, αλλά και των άλλων πόλεων, λίγο πριν την πρωτοχρονιά αυθόρμητα προσέρχονταν στις σταθερές θέσεις των τροχονόμων και εναπέθεταν δώρα (κυρίως γλυκά) ως αναγνώριση της προσφοράς της Τροχαίας στην ασφαλή ρύθμιση της κυκλοφορίας και στην ομαλή λειτουργία της πόλης. Το έθιμο αυτό διατηρήθηκε ακμαίο ως και στα μέσα της δεκαετίας του ΄90 και τουλάχιστον εγώ ως μικρό παιδί πρόλαβα και το είδα να εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια μου σε κάποια τελευταία σημεία της Αθήνας που υπήρχαν βάθρα για τροχονόμους.

Το έθιμο αυτό έχει τις ρίζες του στην πρωτοχρονιά του 1936. Την εποχή εκείνη ήδη η Αθήνα είχε μεγαλώσει σημαντικά μετά την ένταξη πολλών Μικρασιατών προσφύγων και διέθετε κάποια λίγα αυτοκίνητα. Η κίνηση των αυτοκινήτων στους δρόμους διεξαγόταν με πολύ μεγάλη δυσκολία, καθώς τα αυτοκίνητα αυτά ήταν φτωχά εξοπλισμένα, οι οδηγοί τους δεν είχαν εμπειρία στην οδήγηση, ενώ οι πεζοί δεν ήταν εξοικειωμένοι με την νέα κατάσταση που είχε δημιουργηθεί στους κεντρικούς δρόμους της Αθήνας. Επίσης οι περισσότεροι οδηγοί δεν ήταν ιδιαίτερα εξοικειωμένοι με τους πλέον στοιχειώδεις κανόνες οδικής κυκλοφορίας, ενώ και η οδική σήμανση στους Αθηναϊκούς δρόμους βρισκόταν σε πολύ πρώιμο στάδιο, χωρίς φωτεινούς σηματοδότες. Όλοι αυτοί οι παράγοντες
καθιστούσαν επιτακτική την παρουσία των τροχονόμων στις κεντρικές αρτηρίες της πόλης, καθώς ρύθμιζαν την κυκλοφορία και ανακούφιζαν τους επαγγελματίες της πόλης. Οι συνθήκες εργασίας τους όμως ήταν ιδιαίτερα επικίνδυνες και κοπιώδεις και λειτουργούσαν υπό ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες σχεδόν με αυτοθυσία.

Σε μια εποχή που οι αστυνομικοί δεν αντιμετωπίζονταν από την κοινή γνώμη ως εχθροί, οι πολίτες και οι καταστηματάρχες της Αθήνας είδαν με πολύ συμπάθεια την εργώδη προσπάθεια των τροχονόμων, ενώ επαινετικά σχόλια για το έργο τους είχαν γραφτεί και στις περισσότερες εφημερίδες. Έτσι, όταν πλησίασαν οι γιορτές των Χριστουγέννων και της πρωτοχρονιάς του 1936, Αθηναίοι καταστηματάρχες και πολίτες συγκέντρωσαν μέσω εράνων ένα σημαντικό χρηματικό ποσό σαν δώρο και το πρόσφεραν στον Αστυνομικό διευθυντή Αλέξανδρο Θεοφανίδη ως πρόσθετη αμοιβή για τους τροχονόμους. Ο Θεοφανίδης απέρριψε το χρηματικό αυτό δώρο καθώς το θεώρησε ως έμμεσο τρόπο δωροδοκίας. Συνέπεσε όμως τις παραμονές Χριστουγέννων ο Θεοφανίδης να συζητήσει το θέμα με τον Μεγάλο Αυλάρχη Λεβίδη, ο οποίος μετέφερε το συμβάν και σχετικές πληροφορίες στον Βασιλιά Γεώργιο Β΄, ο οποίος έδειξε ενδιαφέρον για το ζήτημα.

Την παραμονή πρωτοχρονιάς του 1936 οι διαβάτες των κεντρικών δρόμων της Αθήνας αιφνιδιάστηκαν από την απρόσμενη παρουσία του ίδιου του Βασιλιά στην πλατεία Ρηγίλλης. Ο Βασιλιάς πλησίασε το σταθερό βάθρο του τροχονόμου που βρισκόταν σε υπηρεσία, του ευχήθηκε δια χειραψίας καλή χρονιά ενώ ο οδηγός του Βασιλιά εναπέθεσε μπροστά στο βάθρο του κουτιά με γλυκά και φιάλες με κρασί. Ο Βασιλιάς επανέλαβε την ίδια χειρονομία σε όλες τις κεντρικές διασταυρώσεις που βρίσκονταν σταθερά βάθρα τροχονόμων γνωρίζοντας την επιδοκιμασία και τις ζητωκραυγές από όλους τους τυχαία παριστάμενους. Σύσσωμος ο Τύπος της εποχής σχολίασε επαινετικά την χειρονομία του Βασιλιά και από την στιγμή εκείνη θεσμοθετήθηκε άτυπα το έθιμο της προσφοράς δώρων στους τροχονόμους τόσο από αυτοκινητιστές όσο και από καταστηματάρχες αλλά και από απλούς πολίτες.
 

Πηγές
Ν. Αρχιμανδρίτης, "Αστυνομικά χρονικά", ΙΆ τόμος Σταμάτη Χαρ., Ιστορία της Αστυνομίας Πόλεων (1921-1971)

Πηγή